Visbrug
-
Visbrug
- Datering: 1901
- Oorspronkelijke functie: Brug
Inleiding
In 1901 gebouwde vaste VERKEERSBRUG\OVERKLUIZING over de Voorstraathaven, de voormalige Vischhaven. De als de Visbrug bekende overkluizing vormt de vaste verbinding tussen de Voorstraat en de Groenmarkt en verving een veel smallere, beweegbare brug over de toen nog bevaarbare haven. De Visbrug maakt deel uit van het beschermde stadsgezicht van Dordrecht.
Omschrijving
De Visbrug vormt tegenwoordig een bestrate en betegelde, vaste noord-zuidverbinding tussen de Voorstraat en de Groenmarkt. Het geplaveide brugdek ligt op groot aantal stalen balken. De onderdoorgangen zijn aan beide zijden voorzien van deels horizontaal gebogen liggers (lateien) van geklonken staal, waarop enkele lagen baksteen liggen. Hierop liggen randen van beton, waaraan smeedijzeren brugleuningen met onder meer getordeerde spijlen zijn bevestigd. In het midden van beide brugleuningen staat de gietijzeren sokkel van een lantaarnpaal, waarop tegenwoordig een ijzeren bloembak staat. De brugleuningen zijn tevens bevestigd aan de achterste kopgevelhoeken van de panden aan de Voorstraat en de Groenmarkt. Waar de uiteinden van de overkluizingen de zij- en de achtergevels van de Voorstraat en de Groenmarkt en de kademuren raken rusten ze op gebosseerde hoekblokken. De hoekverbindingen tussen de overkluizing met de achtergevels en de kademuren zijn gebogen. Er bevindt zich bovendien een trap met hardstenen treden naar het water aan de zuid-oostelijke Voorstraatzijde.
Waardering
De Visbrug is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische, de architectuurhistorische en de stedenbouwkundige waarde.
- De Visbrug heeft cultuurhistorische waarde als goed bewaard gebleven brug uit de vroege twintigste eeuw, die een belangrijke verbinding vormt tussen twee van de van oudsher, in sociaal-economisch opzicht, belangrijkste straten in Dordrecht.
- De Visbrug heeft architectuurhistorische waarde vanwege de voor de bouwtijd karakteristieke vormgeving, constructie en materiaalgebruik.
- De Visbrug heeft stedenbouwkundige waarde vanwege de prominente ligging en als een belangrijke verbinding tussen twee hoofdstraten.
- De Visbrug is tevens van belang vanwege de herkenbaarheid en de grote mate van gaafheid.
Publicaties
- Jan Willem Boezeman, Dordtse bruggen op de Rijksmonumentenlijst, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.50 2014.
- Jan Willem Boezeman, De Visbrug: een 1 april grap?, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.59 2016.
- De lantaarns op de Visbrug, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.53 2014.
Externe links
-
Visbrug (standbeeld)
- Naam: Standbeeld Johan en Cornelis de Witt
- Datering: 1918
- Oorspronkelijke functie: Gedenkteken
- Architect: Dupuis
Inleiding
In 1918 vervaardigd en in hetzelfde jaar op de Visbrug geplaatst HERINNERINGSMONUMENT ter nagedachtenis aan de gebroeders Johan en Cornelis de Witt. Het betreft een in brons gegoten sculptuur van twee, naturalistisch weergegeven, figuren in een architectonische omlijsting van zandsteen die van teksten is voorzien.
Het bronzen sculptuur is vervaardigd naar een ontwerp van de beeldhouwer Toon Dupuis (1877-1937) en is samengesteld uit een zittende (Johan) en een staande mannenfiguur (Cornelis). De beeldengroep is gegoten door de Delftse gieterij N.V. F.W. Braat. De architectonische omlijsting is naar ontwerp van D. Roosenburg (1887-1962) bij de Steenhouwerij vh Kooy te Den Haag gemaakt.
Het monument maakt deel uit van het beschermde stadsgezicht van Dordrecht.
Omschrijving
Het vrijstaande monument bestaat uit een bronzen sculptuur in een symmetrische, architectonische setting van blokken gele zandsteen en granieten trappen aan weerszijden van de sculptuur. Vóór het monument bevindt zich een stoep van zeven met basaltstenen ingevulde en met klinkers omkaderde vakken.
Het bronzen beeld toont de op een zetel zittende figuur van Johan de Witt links, en de tegen deze zetel leunende, staande figuur van Cornelis de Witt rechts. De figuren zijn op naturalistische wijze weergegeven en gekleed in contemporaine kleding. De portretten hebben een min of meer individueel karakter. In de zijranden van de vierkante voetplaat van het beeld zijn de namen van de beeldhouwer Dupuis en de gieterij Braat, alsmede het jaartal 1918 vermeld.
Het beeld staat op een uit blokken gele zandsteen gehouwen piedestal met aan de voorzijde het wapen van de gemeente Dordrecht en de namen Johan en Cornelis de Witt. De figuren worden aan de achterzijde omkaderd door het hoger opgaande middendeel van de setting, dat risaleert ten opzichte van de lagere delen aan weerszijden en hier een overhoekse verbinding mee heeft. Deze vleugels zijn voorzien van hoeklisenen met afgeschuine hoeken, en de tekst van het Hekeldicht uit Palamedes van Joost van den Vondel waarvan de letters zijn uitgevoerd in ingehakte, door middel van goudverf geaccentueerde letters.
Linker vleugel: "OP DEN HEER EN MEESTER JOHAN DE WITT/ RAADPENSIONARIS VAN HOLLANDT/ ZIJN DOOT AL 'T ONVERDIENT, ZAL HOLLANDT/ EEUWIG SMARTEN/HIJ STIERF VOOR 'T VADERLAND, EEN/ MARTELAER VAN STANT."
Rechter vleugel: "DE TYT EN HEEFT NOOIT WECHGENOMEN/ DEN NAEM EN 'T OVERSCHOT DER VROMEN/ WANT NA DAT ZY ZYN OVERLEEN/ ZOO BLINKT HUN DEUCHT VOOR IEDEREEN."
De achterzijde van de natuurstenen achtergrond van het sculptuur is vlak en opgetrokken in schone baksteen.
Waardering
Het monument is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische, de architectuurhistorische en kunsthistorische waarde en de stedenbouwkundige waarde.
- Het monument heeft cultuurhistorische waarde als voorbeeld van een herinneringsmonument uit het eerste kwart van de twintigste eeuw, waaruit de herleefde aandacht spreekt voor belangrijke figuren uit de vaderlandse geschiedenis, in de negentiende en het begin van de twintigste eeuw.
- Het monument heeft archituurhistorische en kunsthistorische waarde als voorbeeld in de ontwikkeling van de monumentale beeldhouwkunst in Nederland, en vanwege de combinatie van naturalisme en een bijzondere, monumentale architectonische setting.
- Het monument heeft ensemble- en stedenbouwkundige waarde vanwege de samenhang met de omgeving, als onderdeel van de historische bebouwing in de oude binnenstad en vanwege de bijzondere lokatie.
- Het monument is tevens van belang vanwege de herkenbaarheid en de gaafheid.
Publicaties
- Jaap Bouman, Verhalen van Dordrecht 2: Gezichten van Dordrecht, 2010.
- Sidney Breidel & Rowan van der Stelt, Verhalen van Dordrecht 43: Slavernijverleden Dordrecht - Standbeeld gebroeders De Witt, 2023.
- Christine Weijs, Stad in natuursteen, tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.3 2013.
- Houden de gebroeders De Witt een fietsenstalling?, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.82 2022.
Externe links