Schrijversstraat
-
Schrijversstraat 2
- Datering: 1800-1900
- Oorspronkelijke functie: Fabriekspand
- Bouwstijl: Eclecticisme
- Postcode: 3311BP
Opmerking
Als hoekpand is Schrijversstraat 2 een onderdeel van het gemeentelijk monument Kuipershaven 112.
Publicaties
- Laura Roscam Abbing, De Koninklijke Nederlandsche Glasfabriek J.J.B.J. Bouvy, tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.3 2016.
- Laura Roscam Abbing, De Koninklijke Nederlandsche Glasfabriek J.J.B.J. Bouvy Dordrecht 1854-1926, leverancier van vensterglas, 2019.
Bijlage
-
9122351.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Schrijversstraat 7
- Postcode: 3311BP
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
Publicaties
- M.C. Dorst, Dordrecht Ondergronds 51 - Schrijversstraat 7: een archeologisch bureauonderzoek, 2014.
-
Schrijversstraat 8
- Postcode: 3311BP
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
-
Schrijversstraat 12
- Postcode: 3311BP
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
-
Schrijversstraat 16 en 18
- Naam: Bergen in Noorwegen
- Datering: 1904
- Oorspronkelijke functie: Pakhuis
- Bouwstijl: Baksteenarchitectuur
- Postcode: 3311BP
Algemene beschrijving
Oorspronkelijk dubbel pakhuis, verbouwd tot ketelhuis in 1904 en nu in gebruik als bedrijfspand (18) en transformatorruimte (16). In de tuin staat een restant van de schoorsteen die samen met het ketelhuis in 1904 gebouwd is.
Ligging
Het pand is gelegen in een gesloten gevelwand aan de zuidelijke kant van de Schrijversstraat.
Hoofdvorm
Pand op rechthoekig grondplan in drie bouwlagen met kap.
Bouwgeschiedenis
Dordrecht is ontstaan in de twaalfde eeuw als ontginningsnederzetting in een uitgestrekt veenmoeras, precies daar waar de brede zeestromen overgaan in binnenwateren. De schippers moesten hier hun goederen overladen van zeeschepen in binnenschepen. In 1410 werd de Nieuwe Haven aangelegd; door het ophogen van een zandplaat in de rivier ontstond tussen zandplaat en rivier een haven die in westelijke richting op de Merwe uitmondde.
De Wijnstraat, één van de oudste delen van de stad en vroeger 'Nieuwe Zijde' geheten, herinnert aan de wijnhandel, die van het middeleeuwse Dordrecht het voornaamste handelscentrum van Holland maakte. Eerst bebouwd met opslagplaatsen en scheepswerven, maar vanaf ca. 1400 is er sprake van geregelde bebouwing. De Wijnstraat strekte zich oorspronkelijk uit van het Groothoofd tot de Grote Kerk.
De Schrijversstraat is een van de schaarse zijstraten van de Wijnstraat. Voor de aanleg van de Wolwevershaven kwam deze straat uit bij de stadsmuur.
Tussen 1848 en 1926 was de Koninklijke Nederlandsche Glasfabriek J.J.B.J. Bouvy aan de Kuipershaven gevestigd. Het bedrijf was gehuisvest in meerdere gebouwen, waaronder de fabriek aan de Kuipershaven en het kantoor op de hoek Kuipershaven/Schrijversstraat. Het dubbele pakhuis aan de Schrijversstraat is vanaf 1904 door de glasfabriek gebruikt als ketelhuis voor de aan de zijde van de Kuipershaven gesitueerde fabriek. Naast de productie van glazen bouwmaterialen (oa. dakpannen, ruiten en spiegels) was het bedrijf gespecialiseerd in onder meer gebogen glas. Eveneens werden door kunstenaars als Toon Berg ontworpen glasramen vervaardigd.
In 1904 wordt de begane grond van een bestaand dubbel pakhuis als ketelhuis voor de glasfabriek in gebruik genomen. In het linker pand komen de hoofd- en de reserveketel, die aangesloten worden op een op het achterterrein opgetrokken schoorsteen. In het rechter gedeelte komen de drijfassen, generator ed., die een as naar de fabriek aandrijven, die vanuit de aanbouw achter het rechter pakhuis richting de Kuipershaven loopt.
In 1910 worden de ketels uit 1904 vervangen door één ketel, die geplaatst wordt in het rechter pakhuis.
In 1919 wordt een deuropening in de voorgevel van het pakhuis gewijzigd in een venster (dagmaat 1,06x1,33m.).
In maart 1922 wordt een vergunning aangevraagd voor het afbreken van beide panden. Dit is vermoedelijk het gevolg van een brand in beide panden. De aanvraag wordt in april gewijzigd in een aanvraag voor het verbouwen van beide panden. Voor de panden komt een nieuwe voorgevel. De zolderverdieping wordt vergroot met een nieuwe mansardekap.
In 1925 wordt in de voorgevel aan de rechter zijde op de begane grond een raam vervangen door twee ventilatieroosters en een ijzeren deur.
Nadat de glasfabriek is vertrokken wordt het pand in 1929 als drukkerij in gebruik genomen. Daartoe worden in het linker gedeelte op de begane grond aan de voorzijde een kantoorruimte en aan de achterzijde twee toiletten gemaakt. Op de eerste verdieping komt de drukkerij.
In 1934 worden de toiletten op de begane grond verplaatst naar de verdieping. Op het open terrein aan de achterzijde wordt een afdak geplaatst.
In 1948 wordt op de begane grond de scheidingsmuur tussen beide gedeelte tussen de steunberen verwijderd en wordt een toilet aan de achterzijde op de binnenplaats gemaakt.
In 1963 wordt de bestaande transformatorruimte aan de voorzijde in het rechter gedeelte heringericht. Dit gedeelte is nu bekend als nummer 16. Het overige deel van het dubbele pand is nummer 18.
Beschrijving exterieur per gevel
Voorgevel
De voorgevel is gerealiseerd in 1922, na een brand in het dubbele pand. De gevel is in drie bouwlagen opgetrokken in licht bruinrode baksteen in kruisverband met gesneden voegwerk. De gevel wordt beëindigd met een timpaan in verticaal verwerkte baksteen, afgewerkt met een zware kunststenen dekplaat. De gevelopeningen zijn gesloten met een steens rollaag. De lekdorpel is als halfsteens iets schuin geplaatste rollaag uitgevoerd. Aan de gevel zijn een bord met de tekst BERGEN IN NOORWEGEN en enige wapenschilden bevestigd. Er resteren nog drie van de oorspronkelijk vijf schilden.
Op de begane grond bevinden zich aan de linker zijde twee vensteropeningen met een tweelicht met een zesruits onderraam en een ongedeeld bovenraam. Alle glasopeningen zijn voorzien van een glas-in-loodvulling.
Rechts hiervan bevindt zich een deuropening met in het kozijn dubbele houten deuren met een ongedeeld glaspaneel boven een dicht onderpaneel met kruisschoren. Boven het kalf bevinden zich twee ongedeelde ramen met een glas-in-loodvulling.
Rechts hiervan bevindt zich een deuropening met in het kozijn dubbele houten deuren met een ongedeeld glaspaneel boven een dicht onderpaneel met kruisschoren. Boven het kalf bevinden zich twee ongedeelde ramen. Aan weerszijden van de deuropening bevindt zich in de pui een smalle vensteropening met een drieruits onderraam en een ongedeeld bovenraam. Alle glasopeningen, uitgezonderd die in de deuren, zijn voorzien van een glas-in-loodvulling.
Geheel rechts bevinden zich een stalen kozijn met deur en een hoog geplaatst ijzeren rooster.
Op de eerste verdieping bevinden zich vijf vensteropeningen met een tweelicht met een zesruits onderraam en een ongedeeld bovenraam. Alle glasopeningen zijn voorzien van een glas-in-loodvulling.
Aan de rechter zijde bevindt zich een deuropening met in het kozijn dubbele houten deuren met een ongedeeld glaspaneel boven een dicht onderpaneel. Boven het kalf bevinden zich twee ongedeelde ramen met een glas-in-loodvulling.
Op de tweede verdieping bevinden zich vijf vensteropeningen met een tweelicht met een drieruits raam met een glas-in-loodvulling.
Aan de rechter zijde bevindt zich een deuropening met in het kozijn dubbele houten deuren met een ongedeeld glaspaneel boven een dicht onderpaneel. Boven het kalf bevinden zich twee ongedeelde ramen met een glas-in-loodvulling.
Achtergevel
De topgevel met mansardevorm is in drie bouwlagen opgetrokken in licht bruinrode baksteen in kruisverband met platvol voegwerk. De gevel wordt beëindigd met een houten boeiboord. De gevelopeningen zijn gesloten met een steens rollaag. De lekdorpel is als halfsteens iets schuin geplaatste rollaag uitgevoerd.
Aan de linker zijde is de gevel op de begane grond en de eerste verdieping deels afgedekt door een éénlaags aanbouw.
Aan de rechter zijde bevindt zich op de begane grond naast de aanbouw een deuropening, die is dichtgezet met plaatwerk. Het negenruits bovenlicht is voorzien van een glas-in-loodvulling. Rechts hiervan bevinden zich drie vensteropeningen met in het kozijn een negenruits onderraam en een zesruits bovenraam. Alle glasopeningen zijn voorzien van een glas-in-loodvulling. Het linker van de drie vensteropeningen is met plaatwerk dichtgezet.
Op de eerste verdieping bevinden zich aan de rechter zijde vier vensteropeningen met in het kozijn een negenruits onderraam en een zesruits bovenraam. Alle glasopeningen zijn voorzien van een glas-in-loodvulling.
Op de tweede verdieping bevinden zich zes vensteropeningen met in het kozijn oorspronkelijk een zesruits onder- en bovenraam. Uit een deel van de ramen zijn de roeden verwijderd.
Alle glasopeningen in de meerruits zijn voorzien van een glas-in-loodvulling.
In de linker zijgevel van de aanbouw bevinden zich op de verdieping drie rondboogvensteropeningen met een ijzeren meerruits raam.
Kap
De mansardekap is afgewerkt met bitumen.
Beschrijving interieur per bouwlaag
Als gevolg van meerdere verbouwingen resteren intern behoudens het casco geen monumentale waarden.
Beschrijving tuin
Op het terrein staat een restant van de in baksteen opgetrokken fabrieksschoorsteen.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als voorbeeld van een bedrijfspand van de Nederlandsche Glasfabriek J.J.B.J. Bouvy dat rond 1900 gerealiseerd is in de historische binnenstad van Dordrecht op een locatie die van oudsher een bedrijfsmatig karakter had.
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang door het ontwerp van de voorgevel en van bouwhistorisch belang door de mogelijke aanwezigheid van een ouder casco. Het pand is tevens een onderdeel van het industrieel erfgoed in dit gebied.
Gaafheid
De voorgevel van het pand is gaaf en herkenbaar. Het interieur is compleet vernieuwd. De bouwkundige staat is matig tot redelijk
Situering
Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de gevelwand in de Schrijversstraat in beschermd stadsgezicht.
Unieke waarde
Het pand heeft samen met het restant van de schoorsteen een zeldzaamheidswaarde als voormalig industrieel complex in de binnenstad.
Bijlage
-
9122369.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Schrijversstraat 24
- Postcode: 3311BP
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
-
Schrijversstraat 25 t/m 29
- Datering: 1872
- Oorspronkelijke functie: Patronaatsgebouw
- Bouwstijl: Waterstaatsstijl
- Postcode: 3311BP
Algemene beschrijving
Voormalige school en patronaatsgebouw, nu pand met multifunctioneel gebruik.
Ligging
Het pand ligt in een gesloten gevelwand op de hoek van de Wijnstraat en de Schrijversstraat. In de Wijnstraat grenst het pand met een poort aan de Rooms-katholieke Bonifatiuskerk.
Hoofdvorm
Pand op rechthoekig grondplan in twee bouwlagen met kap.
Bouwgeschiedenis
Dordrecht is ontstaan in de twaalfde eeuw als ontginningsnederzetting in een uitgestrekt veenmoeras, precies daar waar de brede zeestromen overgaan in binnenwateren. De schippers moesten hier hun goederen overladen van zeeschepen in binnenschepen. In 1410 werd de Nieuwe Haven aangelegd; door het ophogen van een zandplaat in de rivier ontstond tussen zandplaat en rivier een haven die in westelijke richting op de Merwe uitmondde.
De Wijnstraat, één van de oudste delen van de stad en vroeger 'Nieuwe Zijde' geheten, herinnert aan de wijnhandel, die van het middeleeuwse Dordrecht het voornaamste handelscentrum van Holland maakte. Eerst bebouwd met opslagplaatsen en scheepswerven, maar vanaf ca. 1400 is er sprake van geregelde bebouwing. De Wijnstraat strekte zich oorspronkelijk uit van het Groothoofd tot de Grote Kerk.
De Schrijversstraat is een van de schaarse zijstraten van de Wijnstraat. Voor de aanleg van de Wolwevershaven kwam deze straat uit bij de stadsmuur.
De Rooms-katholieke gemeenschap in Dordrecht had het gebied tussen de Kuipershaven, de Schrijversstraat en de Wijnstraat tot een plaats van rooms-katholiek onderwijs en sociale zorg bestemd. Met centraal de Bonifatiuskerk (1823-1826) aan de Wijnstraat, waren o.a. de volgende panden aanwezig: vanaf 1842 een weeshuis rechts van de kerk, links van de kerk de eerste vestiging van de r.k. jongensschool (1872), later patronaatsgebouw en verenigingsgebouw, op de andere hoek de tweede vestiging van deze school (1906) waar eerst vanaf 1856 het Dordtse klooster van de congregatie van Zusters van Onze Lieve Vrouw van Amersfoort was gevestigd, en de pastorie aan de Kuipershaven (1903).
In 1872 wordt de jongensschool, later in gebruik als Patronaatsgebouw tegen de voormalige RK Bonifatiuskerk aan de Wijnstraat gebouwd. Het wordt compleet als nieuwbouw gerealiseerd op de locatie van twee gesloopte panden aan de Schrijversstraat.
In 1909 wordt de vensteropening links van de deuropening in de as van de gevel in de Schrijversstraat gewijzigd in een deuropening. Intern wordt een trap verplaatst.
In 1914 worden in de gevel in de Schrijversstraat acht bestaande ijzeren meerruits vensters uitgenomen en vervangen door houten kozijnen met onder het kalf ongedeelde stolpramen met aan de onderrand elk twee kleine ruiten (zg. Brussels kant) en boven het kalf een achtruits bovenraam.
In 1917 wordt een ijzeren meerruits venster op de begane grond uitgenomen en de opening wordt dichtgemetseld. Vermoedelijk betreft het hier het venster op de hoek.
In 1929 wordt een vergunning verleend voor interne wijzigingen. Achter de entree aan de Schrijversstraat wordt een portaal gemaakt met de toegang tot trap. Een lokaal wordt vergroot door het verplaatsen van een binnenmuur. De toiletten worden verplaatst omeen garderobe te maken.
Thans is het pand o.a. in gebruik als muziekschool.
Beschrijving exterieur per gevel
Voorgevel Schrijversstraat
De gevel is in twee bouwlagen opgetrokken in licht roodbruine baksteen in kruisverband met gesneden voegen. De gevel is beëindigd met een hoofdgestel, bestaande uit een architraaf en een vlak fries, waarboven een uitkragende houten kroonlijst. De lage vooruitgeschoven plint is gepleisterd. Op het niveau van de verdiepingvloer bevindt zich een gepleisterde waterslaglijst. De gevelopeningen zijn gesloten met een anderhalfsteens hanenkam, waarvan de onderrand licht is getoogd. De lekdorpels zijn uitgevoerd in hardsteen.
De gevel telt dertien assen met op beide niveaus een gevelopening. Het middendeel van de gevel (assen vijf tot en met negen) is als risaliet een kop vooruitgeschoven. Het risaliet is boven het hoofdgestel hoger opgetrokken als fronton, beëindigd met een identiek hoofdgestel.
In de eerste as bevindt zich op de begane grond een deuropening met in het kozijn dubbele paneeldeuren en boven het kalf een ijzeren bovenlicht met gebogen roeden. Op de verdieping bevindt zich een vensteropening met in het kozijn onder het kalf ongedeelde stolpramen met aan de onderrand elk twee kleine ruiten (zg. Brussels kant) en boven het kalf een achtruits bovenraam (model “1914”).
In as 2 tot en met 5 bevindt zich op de begane grond een ijzeren venster met een zestienruits onderraam en een bovenraam met gebogen roeden (model “1871”). Op de verdieping bevindt zich een venster model “1914”.
In het fronton bevindt zich in de as een met een lijst omkaderde hoge rondboogvensteropening, met diep terugliggend in het metselwerk een kozijn met onder het kalf ongedeelde stolpramen en boven het kalf een tweeruits bovenraam.
Aan weerszijden hiervan een rondboogvensteropening met een ijzeren venster met een achtruits onderraam en een bovenraam met gebogen roeden.
In de zesde as bevindt zich op de begane grond een deuropening met in het kozijn dubbele paneeldeuren en boven het kalf een ijzeren bovenlicht met gebogen roeden. Op de verdieping bevindt zich een venster model “1914”.
In de zevende as bevindt zich op de begane grond een deuropening met in het kozijn dubbele paneeldeuren en boven het kalf een ongedeeld bovenlicht. Op de verdieping bevindt zich een venster model “1914”.
In as 8 tot en met 11 bevindt zich op de begane grond een kozijn met boven en onder het kalf een ongedeeld raam. Op de verdieping bevindt zich een venster model “1914”.
In as 12 en 13 bevindt zich op de begane grond een kozijn met boven en onder het kalf een ongedeeld raam. Op de verdieping bevindt zich een venster model “1871”.
De hoek met de gevel in de Wijnstraat is afgerond en voorzien van twee vensteropeningen, die iets teruggelegd zijn dichtgezet met metselwerk, dat is gepleisterd.
Achtergevel
De gevel is in twee bouwlagen opgetrokken in licht roodbruine baksteen in kruisverband met gesneden voegen. De gevel is tot de eerste verdieping afgedekt door een overkapping van de ruimte tussen de naastgelegen kerk en het voormalige patronaatsgebouw.
Rechter zijgevel Wijnstraat
De gevel is in twee bouwlagen opgetrokken in licht roodbruine baksteen in kruisverband met gesneden voegen. De lage vooruitgeschoven plint is gepleisterd. Op het niveau van de verdiepingvloer bevindt zich een gepleisterde waterslag. De gevelopeningen zijn gesloten met een anderhalfsteens hanenkam, waarvan de onderrand licht is getoogd. De lekdorpels zijn uitgevoerd in hardsteen.
De gevel telt twee identieke assen met op beide niveaus een gevelopening. Op de begane grond bevindt zich een kozijn met boven en onder het kalf een ongedeeld raam.
Op de verdieping bevindt zich een venster model “1871”.
Kap
Het schilddak en het zadeldak in aansluiting op het fronton zijn gedekt met gesmoorde verbeterde Hollandse pannen.
Beschrijving interieur per bouwlaag
Begane grond
Het pand is intern meermalen verbouwd. Van monumentale waarde is de wandbetimmering in beide vertrekken op de begane grond.
Eerste verdieping / Zolder
Geen opname.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als voormalige Rooms-katholieke Jongensschool en patronaatsgebouw, gebouwd in 1872 en vanwege de historisch-functionele samenhang met de overige gebouwen in dit gebied: de Bonifatiuskerk, de parochie aan de Kuipershaven en de Rooms-katholieke Jongensschool aan de overzijde.
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang door het ontwerp van de voorgevel in 'Waterstaatsstijl.' Het pand gaat in gebogen vorm de hoek om.
Gaafheid
Het pand is gaaf in hoofdvorm. Het exterieur is redelijk gaaf, in 1914 zijn enkele kozijnen vervangen, maar dit doet geen afbreuk aan het totaalbeeld. De bouwkundige staat is redelijk tot goed.
Situering
Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de monumentale gevelwand aan de Wijnstraat en de Schrijverstraat in beschermd stadsgezicht en als hoekpand van deze twee straten.
Unieke waarde
Het pand heeft een zekere zeldzaamheidswaarde in typologisch opzicht als voormalige Rooms-katholieke Jongensschool en patronaatsgebouw.
Publicaties
- Leon Pennings, Van emancipatie tot secularisatie: de sociaal-religieuze positie van de rooms-katholieken in en rond Dordrecht 1795-2011, tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.1 2012.
- Vereniging Oud-Dordrecht, Dordtse stenen kunnen nog meer vertellen: Eerste stenen in Binnenstad en 19de-eeuwse Schil, Jaarboek 2020.
- Aanvullingen en correcties op het Jaarboek 2020: Schrijversstraat 29, tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.1 2021.
Bijlage
-
9122370.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Schrijversstraat 26
- Postcode: 3311BP
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.