Lange Geldersekade
-
Lange Geldersekade 1, 3 en 5
- Datering: 1906
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Bouwstijl: Eclecticisme
- Postcode: 3311CJ
Opmerking
Als hoekpand is Lange Geldersekade 1-5 een onderdeel van het gemeentelijk monument Korte Geldersekade 1 en 2.
Bijlage
-
9122335.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Lange Geldersekade 2
- Naam: Grote Kerk
- Datering: 1457
- Oorspronkelijke functie: Kerkgebouw
- Bouwstijl: Brabantse gotiek
- Postcode: 3311CJ
Omschrijving
Grote of Onze Lieve Vrouwekerk (Ned. Herv.). Grootscheepse, Brabants-gotische KRUISBASILIEK met kooromgang, kapellenkrans, kapellen langs het schip en hoge westelijke toren. Muren O.L. Vrouwekoor tot de vensterdorpels XIII d, schip XIV d. Herbouw na de stadsbrand van 1457. Overwelving ca. 1500.
Torenlantaarn begonnen XV d, onvoltooid, tegen de pijlers van deze bovenbouw decoratieve wijzerplaten aangebracht in 1626.
O.L. Vrouwekoor tegen de noorder kooromgang voltooid ca. 1500. Enige Hollandse kerk, die geheel in steen is overkluisd. Zuilen met krulkoolbladkapitelen.
Aan de Gelderse Kade grote HEKPIJLERS (XVIII d) voor de toren met aan weerszijden FRAGMENTEN van de verlenging van het schip, begonnen XVI en nimmer voltooid, in Gobertangersteen. Eikenhouten klokkenstoel uit de 15de eeuw, met klok van J. Ouderogge, 1681, diam. 169 cm en een anonieme klok uit de 15de eeuw. Mechanisch smeedijzeren torenuurwerk met foliot, 1726 op houten stoel.
Inventaris: prachtig koorgestoelte van Jan Terwen (1538-1541) in renaissance stijl, later in westelijke richting in eenvoudiger trant verlengd; koorhek van koper en marmer (1743), marmeren kansel (1756), mahoniehouten doophek, alles in Lodewijk XV stijl; monument fam. Orgelkas in 1671 gemaakt door Nicolaas van Hagen. Ca. 1760 werd deze kas uitwendig in Lodewijk XV-trant gewijzigd. In 1859 werd door W.H. Kam in de oude kas een nieuw instrument geplaatst met Hoofdwerk, Bovenwerk, Rugwerk en vrij Pedaal. Het monument van de fam. de Roovere (ca. 1723) van elders afkomstig; talrijke zerken, twee kaarsenkronen in het koor (XVII), van elders; mahoniehouten regeringsbank (XVIII c). Hekken voor verschillende kapellen o.a. een met intarsiadeur (XVI), afkomstig van de Jeruzalemkapel, voor de Lodewijkskapel; een (1676) voor de St. Apolloniakapel, een (1679) door H. de Vos voor de Meerdervoortskapel en een (XVII) voor de St. Barbarakapel. Naast de sacristie deur (XV) van traptoren. Orgel, marmeren tribunes en houten front (beide 1671) door Niklaes van Hage uit Antwerpen. Monumenten voor John Western (gesneuveld bij Willemstad, 1793) en voor de zeeschilder J.C. Schotel (1839) door A. Singels Zn. naar G.N. Itz. Gedenkstenen van de St. Elisabethsvloed (1421) en de slag op de Lek (1489) zijn ingemetseld bij de toren; een koperen gedenkplaat van de brand der kerk (1457) in de noordwestelijke koorzuil. Achter de koorbanken, aan de noordkant, geschilderde spreuk (1534) en gedenkbord voor hongersnood (1557). In de St. Janskapel twee spreukborden (XVII) uit de St. Hubertuskapel. In de Munterskapel een wapen van het Muntcollege.
Gewelfschilderingen in het koor (plm. 1500), andere overgeschilderd. Muurschilderingen: op de noordelijke muur der kooromgang lijdende Christus (XVI), fragment (plm. 1500) H. Gislanus, met Koning Henricus I en grote cartouche met opschrift (XVII). Op de zuilen in het schip: overblijfselen van tapijtschilderingen. Beeldhouwwerk: Houten rosetten aan de sluitstenen van het koorgewelf en enig stenen beeldwerk in enkele kapellen.
De kerk is van 1903-1938 gerestaureerd o.l.v. Jos Cuypers, later samen met B. van Bilderbeek.
Fraai gebouw van algemeen belang wegens bijzondere oudheidkundige en kunsthistorische waarde.
Publicaties
- Sidney Breidel & Rowan van der Stelt, Verhalen van Dordrecht 43: Slavernijverleden Dordrecht - Grote Kerk, 2023.
- J.L. van Dalen, De Groote Kerk te Dordrecht, 1927.
- Herman A. van Duinen, Rozetten 15e eeuw: Grote Kerk Dordrecht, 1987.
- Herman A. van Duinen, De Koorbanken van de Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk te Dordrecht, 1997.
- Herman A. van Duinen, De Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk Dordrecht Holland: Negen eeuwen in woord en beeld, 2004.
- Herman A. van Duinen, De Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk Dordrecht Holland: Wanden van gekleurd licht in woord en beeld, 2007.
- Herman A. van Duinen, De Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk Dordrecht Holland: De koorbanken in woord en beeld, 2007.
- Herman A. van Duinen, De Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk Dordrecht Holland: De orgels in woord en beeld, 2008.
- Herman A. van Duinen, De Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk Dordrecht Holland: Torenklanken van luidklok tot beiaard, 2011.
- Herman A. van Duinen, Een nooit voltooide kerk, tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.2 2009.
- Herman A. van Duinen, Verhalen van Dordrecht 20: Dieren in de Dordtse binnenstad - Van griffioen tot giraffe, 2010.
- Herman A. van Duinen, De Muntsersschildering in de Grote Kerk, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.63 2017.
- Herman A. van Duinen, Luitenant John Western, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.65 2017.
- Herman A. van Duinen, De Dordtenaar Philippe Diodati (1686-1734), tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.66 2018.
- Herman A. van Duinen, Veertiende-eeuwse metseltekens in Dordrecht, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.67 2018.
- Herman A. van Duinen, Kinderen op de Dordtse koorbanken, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.68 2018.
- Herman A. van Duinen, Geschiedenis van de ‘Predickstoelen’ uit de Grote Kerk, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.69 2018.
- Herman A. van Duinen, De ‘Dordtse’ orgelbouwer Nicolaus van Hagen, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.71 2019.
- Herman A. van Duinen, Klokken voor de vieringtoren, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.81 2022.
- C. Esseboom en H.A. van Duinen, Een leven lang restaureren: architect ing. W. van den Berg, Jaarboek Vereniging Oud-Dordrecht 2005 .
- D. Hendriks, De triomftochten op de koorbanken der Grotekerk te Dordrecht (1), Kwartaal & Teken van Dordrecht nr.4 1975.
- D. Hendriks, De triomftochten op de koorbanken der Grotekerk te Dordrecht (2), Kwartaal & Teken van Dordrecht nr.5 1976.
- D. Hendriks, De triomftochten op de koorbanken der Grotekerk te Dordrecht (3), Kwartaal & Teken van Dordrecht nr.6/7 1976.
- D. Hendriks, De wangen der kanunnikenbanken In het koor der Grote Kerk te Dordrecht, Kwartaal & Teken van Dordrecht nr.8 1976.
- D. Hendriks, De misericordes aan de koorbanken der Grote Kerk te Dordrecht, Kwartaal & Teken van Dordrecht nr.1 1977.
- D. Hendriks, De misericordes aan de koorbanken der Grote Kerk te Dordrecht (vervolg), Kwartaal & Teken van Dordrecht nr.2 1977.
- P. Hendrix, De Grote Kerk te Dordrecht, Jaarverslag Vereniging Oud-Dordrecht 1972.
- Teun Hocks, Gildenramen voor de Grote Kerk te Dordrecht, 2006.
- Dr. T.W. Jensma (stadsarchivaris), De Preekstoel in de Grote of Onze Lieve Vrouwekerk van Dordrecht, 1984.
- Henk ’t Jong, Sporen van Sura, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.84 2022.
- Fred van Lieburg, Heilige plaatsen in een Hollandse stad: Duizend jaar religieuze gebouwen op het Eiland van Dordrecht, Jaarboek Vereniging Oud-Dordrecht 2011.
- W. Nijman, Gebrandschilderde ramen in de Grote Kerk van Dordrecht, 1990.
- W. Nijman, Hier Leyt Begraven: grafzerken in de Grote Kerk te Dordrecht, 1988.
- Paul Rem, De inrichting van de Grote Kerk van Dordrecht in de eerste decennia na de invoering van de reformatie, tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.3 2012.
- Dr. G.D.I. Schotel, Een Keizerlijk, Stadhoudelijk en Koninklijk Bezoek in de O.L. Vrouwe-Kerk te Dordrecht, 1859.
- M.G. Ton en D. Hendriks, Van Katakombe tot (Dordtse) Kathedraal, 1975.
- Jan van Tour, De organisten van de Grote Kerk van Dordrecht (1), tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.3 2015.
- Jan van Tour, De organisten van de Grote Kerk van Dordrecht (2), tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.1 2016.
- Jan van Tour, De organisten van de Grote Kerk van Dordrecht (3), tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.2 2016.
- W. Veerman, De St. Anna- of Slingelandtkapel in de Grote Kerk, Kwartaal & Teken van Dordrecht nr.1 1979.
- W. Veerman, Een koperen memorieplaat en -grafplaat in de Grote Kerk te Dordrecht, Kwartaal & Teken van Dordrecht nr.8 1976.
- Vereniging Oud-Dordrecht, Een steengoed verhaal: Dordtse gevelstenen spreken verder, Jaarboek 2019.
Externe links
-
Lange Geldersekade 6
- Naam: Grotekerkstoren
- Datering: XIV-A
- Oorspronkelijke functie: Kerktoren
- Bouwstijl: Gotiek
- Postcode: 3311CJ
Omschrijving
TOREN van de (Ned. Herv.) Grote Kerk, XIV A. Torenlantaarn begonnen XV d, onvoltooid, tegen de pijlers van deze bovenbouw decoratieve wijzerplaten aangebracht in 1626.
Sedert 1953 in restauratie.
Fraai gebouw van algemeen belang wegens bijzondere oudheidkundige en kunsthistorische waarde.
Publicaties
- A.C. van den Berg-Trijsburg, Bouwen op koeienhuiden: waar of niet waar, tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.3 1997.
- Ad Bosch en Jan Willem Boezeman, De scheve toren van Sura, Canon van Dordrecht 2020.
- M.J.A. de Haan, Bouwen op koeienhuiden: waar of niet waar - deel II, tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.1 1999.
- Herman A. van Duinen, ‘De toren is gefundeerd op koeienhuiden’, tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.1 2010.
- Herman A. van Duinen & C. Esseboom, Een leven lang restaureren: architect ing. W. van den Berg, Jaarboek Vereniging Oud-Dordrecht 2005.
- Herman A. van Duinen, De Grote Kerktoren: plannen voor afbraak?, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.75 2020.
- Helen Stroosma, De Grote Kerkstoren, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.74 2020.
Externe links
-
Lange Geldersekade 8
- Postcode: 3311CJ
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
Publicaties
- H.A. van Duinen & C. Esseboom, Een leven lang restaureren: architect ing. W. van den Berg, Jaarboek Vereniging Oud-Dordrecht 2005.
-
Leuvehavenbrugcomplex
- Datering: 1937
- Oorspronkelijke functie: Brug met brugwachtershuisje
- Bouwstijl: Traditionalisme
- Architect: Argelo
Inleiding
Complex de Leuvebrug werd in 1937 gebouwd in opdracht van de Dienst Gemeentewerken Dordrecht en omvat een vaste VERKEERSBRUG van het type boogbrug en een BRUGWACHTERSHUISJE. Al in 1284 lag op deze plek over de Leuvehaven de eerste van een reeks bruggen, de zogenaamde "Melckbrugge". De huidige brug verving de vorige omdat die te smal was geworden voor het autoverkeer.
Het geheel is ontworpen in een aan de Delftse School verwante traditionalistische stijl door de architect A.J. Argelo, die in dienst was van Gemeentewerken. Aan de architect H. van der Kloot Meijburg werden adviezen gevraagd over de vormgeving van het complex, omdat het op een karakteristiek punt in het oude stadsgezicht lag. De brugsculpturen zijn van de hand van de beeldhouwer Hildo Krop (1884-1970) en stellen de Middeleeuwse activiteiten ter plaatse voor.
Omschrijving
Het complex bestaat uit een verkeersbrug en een brugwachtershuisje. De boogbrug ligt op de overgang van de Leuvehaven (die in verbinding staat met de Oude Maas) en de Voorstraathaven. De brug vormt de verbinding tussen de Prinsenstraat, Suikerstraat en Voorstraat aan de zuidzijde met de Lange Geldersekade, Korte Geldersekade en Pottenkade aan de noordkant.
De brug is geschikt voor verkeer en voetgangers. Het brugwachtershuisje staat aan de zuidwestkant van de brug, met de langsgevel parallel aan de Leuvehaven en met de achtergevel richting Oude Maas. Tussen Leuvehaven en het brugwachtershuisje bevindt zich een trap naar het water. De brugleuning is hier doorgetrokken in een kademuur. Ook langs de Pottenkade loopt de brugleuning verder door als muur langs het water.
Waardering
Het complex de Leuvebrug is van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde: als gaaf en representatief voorbeeld uit het oeuvre van de Dordtse architect Argelo, verfraaid door het beeldhouwwerk van de beeldhouwer Hildo Krop en als voorbeeld van een brug met brugwachtershuisje uitgevoerd in een aan de Delftse school verwante traditionalistische stijl, een kenmerkende stroming in de Nederlandse architectuur.
Het brugcomplex de Leuvebrug is van algemeen belang vanwege de stedebouwkundige waarde: gelegen op een beeldbepalende plaats tussen de Leuve- en de Voorstraathaven en vanwege de samenhang met de omliggende bebouwing.
Het brugcomplex de Leuvebrug is van algemeen belang vanwege de hoge mate van gaafheid in hoofdvorm, het materiaalgebruik en de detaillering.
Publicaties
- Angenetha Balm, Het brugwachtershuisje aan de Leuvebrug, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.63 2017.
- Jan Willem Boezeman, Dordtse bruggen op de Rijksmonumentenlijst, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.50 2014.
Externe links
-
Leuvebrug
- Datering: 1937
- Oorspronkelijke functie: Brug
- Bouwstijl: Traditionalisme
- Architect: Argelo
Inleiding
VERKEERSBRUG van het type boogbrug, in 1937 gebouwd in opdracht van de Dienst Gemeentewerken Dordrecht naar ontwerp van de Dordtse architect A.J. Argelo in een aan de Delftse School verwante traditionalistische stijl. De brug is verfraaid met vier brugsculpturen van de hand van Hildo Krop. De sculpturen refereren aan de Middeleeuwse activiteiten ter plekke; een melkmeisje vanwege de melkschepen die aan de Pottenkade aanlegden om te lossen, een geboeide gevangene vanwege de Vuilpoort waar misdadigers werden opgesloten, een houtpikker vanwege de houtvletterij nabij de Vuilpoort en een dronken man die verwijst naar de aanwezige horeca.
De brug ligt op de overgang van de Leuvehaven en de Voorstraathaven, binnen het beschermd stadsgezicht van Dordrecht.
Omschrijving
De in staand verband, in rode handvormsteen opgetrokken boogbrug met dito (kade-)muren is voorzien van gefrijnde hardstenen afdekplaten boven een rollaag. De brug heeft een met hardsteen geaccentueerde rondboogvormige overkluizing, die aangesmeerd is. Aan weerszijden van de overkluizing de massief uitgevoerde landhoofden, die bestaan uit risalerende rechthoekige kolommen met daaraan verbonden de kademuren. De kolommen hebben boven waterniveau driehoekige hardstenen schampstenen voor schepen.
Op de brug zijn de vier kolommen aan de wegzijde bekleed met hardstenen platen. In het midden aan de bovenzijde van de kolommen is het beeldhouwwerk in een rechthoekige omlijsting aangebracht. De kolom aan de Pottenkade heeft een afbeelding van een melkmeisje, de kolom nabij de Voorstraat een dronken man, de kolom bij het huisje een gevangene en de kolom ernaast een houtpikker.
Het muurwerk tussen de kolommen is verlaagd. Op deze muren is een ijzeren buisleuning op gekrulde steunen aangebracht. De kademuur langs de Pottenkade loopt vanaf de brug schuin af. Richting brugwachtershuisje is de bakstenen brugleuning eveneens doorgetrokken. Tussen deze kademuur en de muur van het brugwachtershuisje gaat een bakstenen trap naar beneden naar het water van de Leuvehaven.
Waardering
De brug is van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde als gaaf en representatief voorbeeld uit het oeuvre van de architect Argelo, verfraaid door het beeldhouwwerk van de beeldhouwer Hildo Krop en als voorbeeld van een brug uitgevoerd in een aan de Delftse School verwante traditionalistische stijl, een kenmerkende stroming in de Nederlandse architectuur.
De brug is van algemeen belang vanwege de stedebouwkundige waarde: gelegen op een beeldbepalende plaats tussen de Leuve- en de Voorstraathaven en vanwege de samenhang met de omliggende bebouwing.
De brug is van algemeen belang vanwege de hoge mate van gaafheid in hoofdvorm, het materiaalgebruik en de detaillering.
Publicaties
- Angenetha Balm, Het brugwachtershuisje aan de Leuvebrug, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.63 2017.
- Jan Willem Boezeman, Dordtse bruggen op de Rijksmonumentenlijst, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.50 2014.
Externe links