Lange Breestraat
-
Lange Breestraat 1
- Datering: 1919
- Oorspronkelijke functie: Winkel
- Bouwstijl: Art Deco
- Architect: Jacot
- Postcode: 3311VK
Opmerking
Als hoekpand is Lange Breestaat 1 een onderdeel van het gemeentelijk monument Visstraat 27.
Publicaties
- Kees Sigmond, Visstraat 27: een vroeg voorbeeld van art deco, tijdschrift Oud-Dordrecht nr.1 2017.
Bijlage
-
9122519.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Lange Breestraat 16
- Postcode: 3311VK
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
Opmerking
Voorheen Lange Breestraat 16, nu samengevoegd met omliggende panden t.b.v. de verbouwing van het Lindershuis aan de Raamstraat tot een appartementencomplex.
-
Lange Breestraat 20
- Datering: 1705
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Bouwstijl: Renaissance
- Postcode: 3311VR
Omschrijving
PAND met Dordtse trapgevel, gedateerd onder de topconsole 1705. Hijsbalk, Empire ramen.
Fraai gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Opmerking
Voorheen Lange Breestraat 20, nu samengevoegd met omliggende panden t.b.v. de verbouwing van het Lindershuis aan de Raamstraat tot een appartementencomplex.
Publicaties
- Vereniging Oud-Dordrecht, De Dordtse gevel / Lijst van Dordtse gevels, Jaarverslag 1981.
- Vereniging Oud-Dordrecht, Meesterlijk metselwerk: De Dordtse gevel (1584-1798), Jaarboek 2016.
Externe links
-
Lange Breestraat 22
- Naam: In den Dorrenboom
- Datering: 1800
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Postcode: 3311VR
Omschrijving
PAND met eenvoudige gevel onder lijst (ca. 1800) met hoge houten pui en gevelsteen van een vroegere gevel afkomstig: "In den Dorrenboom, 1663".
Gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Opmerking
Voorheen Lange Breestraat 22, nu samengevoegd met omliggende panden t.b.v. de verbouwing van het Lindershuis aan de Raamstraat tot een appartementencomplex.
Publicaties
- Vereniging Oud-Dordrecht, Een steengoed verhaal: Dordtse gevelstenen spreken verder, Jaarboek 2019.
Externe links
-
Lange Breestraat 24-26
- Naam: Patrimonium
- Datering: 1866
- Oorspronkelijke functie: Verenigingsgebouw
- Bouwstijl: Eclecticisme
- Postcode: 3311VK
Algemene beschrijving
Oorspronkelijk verenigingsgebouw, nu in gebruik als kerkgebouw.
Ligging
Pand in een gesloten gevelwand tussen de Lombardstraat en de Visstraat.
Hoofdvorm
Verenigingsgebouw in twee bouwlagen met kap met een aangebouwd entreegebouw in twee bouwlagen met plat dak en enige lagere aanbouwen met merendeels plat dak.
Bouwgeschiedenis
Vanuit het oudste 11e eeuwse vestigingsgebied aan weerszijden van de Voorstraatshaven werden in de 14e eeuw als uitbreiding van het bebouwde gebied loodrecht hierop de straten landinwaarts aangelegd zoals de Vriesestraat en de Nieuwstraat. Haaks hierop ontstonden verbindingsstraten, de zogenoemde dwarsgangen zoals de Bree(d)straat en de in elkaars verlengde gelegen Hofstraat, Doelstraat en Wijngaardstraat. Deze dwarsgangen ontwikkelden zich van ontsluitingswegen naar achtererven tot belangrijke verbindingsstraten. Nadat de hoofdstraten waren bebouwd, ontwikkelde zich ook bebouwing aan de dwarsgangen. De Lange Bree(d)straat is de breedste van de dwarsgangen die parallel lopen aan de Voorstraat(shaven) en wordt al in 1404 als Breedstrategenoemd.
Op het kadastrale minuutpan uit 1832 is het Patrimonium nog niet aanwezig. Op deze locatie staan dan nog de (schuil)kerk van de Mennonieten uit het jaar 1624. Zowel ten westen als ten oosten van de kerk liep destijds een gang. De voorzijde leek een gewoon huis, maar de zaal van 12 bij 12 meter is dezelfde zaal die nu nog in gebruik is. In 1740 telde de Mennonietengemeente nog 40 leden, en in 1866 werd het gebouw verkocht. Er werd veel weggebroken en het werd verbouwd tot evangelisatielokaal. De tekening van de voorgevel uit 1866 die nog aanwezig is, is een niet uitgevoerd ontwerp, maar wel aan aanzet voor de uiteindelijke gevel. De dikke muren van de grote zaal zijn blijven staan. In 1883 werd de eerste vergadering van de pas opgerichte Christelijke Werklieden Vereniging hier gehouden, en op 1 april 1900 werd het gebouw gekocht door de Christelijke Metaalbewerkers Bond. Toen kreeg het ook de naam Patrimonium: vaderlijk erfdeel.
In 1938-1939 wordt het pand grondig verbouwd door architectenbureau Bakker en Herwijnen. Het perceel rechts wordt aan het gebouw toegevoegd. Hier komt de nieuwe entree met daarachter een kleine vergaderzaal, en met op de eerste en tweede verdieping een conciërgewoning. De zaal in het bestaande pand wordt aan de achterzijde uitgebreid met een toneel. De voormalige entree aan de voorzijde wordt ook een extra zaal.
In 1944 wordt een vergunning aangevraagd voor de bouw van een garage op het terrein aan de achterzijde. In 1953 wordt het toneel in het verenigingsgebouw gewijzigd, zodat er een stoelenbergplaats onder het podium kon worden gerealiseerd. Aan de zijkant van het toneel werd een kleedkamer gerealiseerd.
In 1960 wordt de entree gewijzigd; de kleine zaal hier wordt garderobe en aan de achterzijde hiervan komt een uitbouw met een kleine zaal.
Het gebouw is inmiddels in gebruik als kerkgebouw bij de Vergadering van Gelovigen.
Beschrijving exterieur per gevel
Voorgevel
De gevel bestaat uit de voorgevel van het verenigingsgebouw (Lange Breestraat 24) en aansluitend aan de rechter zijde het entreegebouw (Lange Breestraat 26).
De gevel van het verenigingsgebouw is volledig gepleisterd en middels pilasters verdeeld in een iets vooruitgeschoven smal risaliet en brede vleugels. De pilasters met een casement staan op een vlak basement ter hoogte van de plint en dragen een over de gevel doorlopende cordonband op halve hoogte van de gevel. De cordonband vormt de basis voor een basement afgesloten door een waterslag, die gecombineerd is met de lekdorpels van de vensters op de verdieping. De gevel wordt beëindigd met een hoofdgestel, bestaande uit een fors architraaf, een vlak fries en een houten kroonlijst. Onder de architraaf is een profiellijst toegevoegd.Op de begane grond zijn hoog in het gevelvlak drie (vleugels) respectievelijk twee (risaliet) met een rondboog gesloten vensteropeningen gesitueerd. In elke vensteropening bevindt zich een kozijn, waarin een vierruits onderraam en een tweeruits bovenraam.
Op de verdieping bevindt zich in het risaliet een grote met een rondboog gesloten vensteropening met een drielicht met ongedeelde ramen. Het bovenraam heeft een radiale roedeverdeling. Langs de bovenrand van de vensteropening is een zware profiellijst toegevoegd. Onder het venster bevindt zich een hardstenen plaat met daarin uitgespaard de naam "PATRIMONIUM".
In beide vleugels bevinden zich twee door een smalle muurdam van elkaar gescheiden vensteropeningen, die zijn gesloten met een segmentboog. In de vensteropeningen bevindt zich een drielicht met ongedeelde onder- en bovenramen. Langs de bovenrand van beide paren vensteropeningen is een zware profiellijst toegevoegd.
De gevel van het entreegebouw uit 1938-1939 is in drie bouwlagen opgetrokken in licht roodbruine baksteen in halfsteens verband met iets terugliggend voegwerk. De gevelopeningen zijn gesloten met een steens hanekam. De gevel wordt beëindigd met een geprofileerde in beton uitgevoerde dakrand.
Op de begane grond bevindt zich een met een vlakke anderhalf steens segmentboog tussen kunststenen aanzetblokken gesloten gevelopening. De dagkanten hiervan zijn afgeschuind. Het portaal is voorzien van een vloer met gele keramische tegels. Terugliggend in de opening bevindt zich een kozijn met dubbele houten deuren met een vierruits raam. Aan weerszijden van de entree bevinden zich één (links) respectievelijk twee (rechts) kleine vensteropeningen met een ongedeeld raam.
Op de verdieping bevindt zich aan de linker zijde een smalle hoge vensteropening met een twaalfruits raam met een glas-in-loodvulling. Rechts hiervan bevinden zich drie door een steens muurdam van elkaar gescheiden vensteropeningen met een kunststof raam. Op de tweede verdieping bevinden zich vier door een anderhalfsteens muurdam van elkaar gescheiden vensteropeningen met een kunststof raam.
Achtergevel
De gevel van het entreegebouw is in drie bouwlagen opgetrokken in licht roodbruine baksteen in halfsteens verband met iets terugliggend voegwerk. De gevelopeningen zijn gesloten met een steens hanekam. De gevel wordt beëindigd met een geprofileerde in beton uitgevoerde dakrand.Op de begane grond bevindt zich een éénlaags uitbouw met een balkon. In de gevel bevinden zich een deur- en een vensteropening met een kunststof kozijn.
Op de tweede verdieping bevinden zich vier door een anderhalfsteens muurdam van elkaar gescheiden vensteropeningen met een kunststof raam. De zijgevel van het verenigingsgebouw is gepleisterd. Tegen de achtergevel van het verenigingsgebouw bevindt zich een éénlaags aanbouw met lessenaarsdak.
Rechter zijgevel
De gevel is in drie, deels één, bouwlagen opgetrokken in licht roodbruine baksteen in halfsteens verband met iets terugliggend voegwerk. De gevelopeningen zijn gesloten met een anderhalfsteens hanekam. De gevel wordt beëindigd met een geprofileerde in beton uitgevoerde dakrand.
Op de begane grond bevindt zich aan de rechter zijde van het hoge geveldeel een deuropening, die is dichtgezet met een houten schot. Links hiervan bevindt zich een vensteropening met een twaalfruits raam.
Kap
Het schilddak op het verenigingsgebouw is gedekt met rode verbeterd Hollandse pannen. De overige bouwdelen bezitten een plat dak.
Beschrijving interieur per bouwlaag
Intern zijn diverse verbouwingen uitgevoerd. De monumentale waarden van het interieur zijn gering.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als voormalig verenigingsgebouw van een Christelijke vakbond, opgericht eind 19e eeuw.
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang door het ontwerp van de voorgevel van het oudste gedeelte in een eclectische stijl. De geheel gepleisterde gevel met de halfronde vensteropeningen is een opvallend beeldbepalend pand in de gevelwand van de Lange Breestraat. Het pand is ook van architectuurhistorisch belang door het ontwerp van de uitbreiding in 1938-1939 door het bureau Bakker en Herwijnen. Het pand heeft bouwhistorische waarde door de vermoedelijke aanwezigheid van oudere delen in het casco, waaronder bouwmuren.
Gaafheid
Het pand is van belang door de gaafheid van het exterieur. De diverse verbouwingen, waaronder het verplaatsen van de entree hebben het beeld niet aangetast. De bouwkundige staat is redelijk.
Situering
Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de gevelreeks in de Lange Breestraat in beschermd stadsgezicht.
Unieke waarde
Als voormalig verenigingsgebouw van een vakbond heeft het pand in cultuurhistorisch en architectonisch opzicht een hoge zeldzaamheidswaarde.
Publicaties
- Fred van Lieburg, Heilige plaatsen in een Hollandse stad: Duizend jaar religieuze gebouwen op het Eiland van Dordrecht, Jaarboek Vereniging Oud-Dordrecht 2011.
- Vereniging Oud-Dordrecht, Een steengoed verhaal: Dordtse gevelstenen spreken verder, Jaarboek 2019.
Bijlage
-
9122459.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Lange Breestraat 28
- Datering: 1935
- Oorspronkelijke functie: Woon-winkelpand
- Bouwstijl: Nieuwe Haagse School
- Architect: Bakker & van Herwijnen
- Postcode: 3311VK
Opmerking
Als hoekpand is Lange Breestraat 28 een onderdeel van het gemeentelijk monument Lombardstraat 35-49.
Publicaties
- Loet Megens, Het ontstaan van het Bethlehemplein, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.62 2017.
- De Gemeentelijke monumentenlijst, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.49 2013.
Bijlage
-
9122404.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Lange Breestraat 30-32
- Datering: 1690
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Bouwstijl: Renaissance
- Postcode: 3311VK
Omschrijving
HOEKPAND Hilstraat. Trapgevel, gedateerd in de sluitsteen van een getoogd poortje in de parterre: 1690. Geblokte togen, geprofileerde waterlijst. Roedenverdeling stijl XVIII. Gezakte vensters.
Fraai gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Publicaties
- Vereniging Oud-Dordrecht, Een steengoed verhaal: Dordtse gevelstenen spreken verder, Jaarboek 2019.
Externe links
-
Lange Breestraat 33-35
- Datering: 1905
- Oorspronkelijke functie: Woon-winkelpand
- Bouwstijl: Eclecticisme
- Postcode: 3311VK
Algemene beschrijving
Oorspronkelijk woon-/winkelpand, nu in gebruik als café en bovenwoning.
Ligging
Het pand is gelegen in een gesloten gevelwand op de hoek van de Lombardstraat en de Lange Breestraat, waar het pand deels vrijstaat.
Hoofdvorm
Café met bovenwoning in twee bouwlagen met kap.
Bouwgeschiedenis
Vanuit het oudste 11e eeuwse vestigingsgebied aan weerszijden van de Voorstraatshaven werden in de 14e eeuw als uitbreiding van het bebouwde gebied loodrecht hierop de straten landinwaarts aangelegd. De Lombardstraat is één van die uitvalswegen en wordt voor het eerst genoemd in 1409. Haaks op de eerste uitvalswegen ontstonden verbindingsstraten, de zogenoemde dwarsgangen zoals de Bree(d)straat en de in elkaars verlengde gelegen Hofstraat, Doelstraat en Wijngaardstraat. Deze dwarsgangen ontwikkelden zich van ontsluitingswegen naar achtererven tot belangrijke verbindingsstraten. Nadat de hoofdstraten waren bebouwd, ontwikkelde zich ook bebouwing aan de dwarsgangen. De Lange Bree(d)straat is de breedste van de dwarsgangen die parallel lopen aan de Voorstraat(shaven) en wordt al in 1404 als Breedstrategenoemd.
Op de kadastrale minuut van 1832 staat op deze locatie een pand aangegeven met de voorgevel aan de kant van de Lombardstraat en de lange zijgevel aan de kant van de Lange Breestraat. De voorgevel steekt hier vrij diep de Lange Breestraat in en ligt niet in één lijn met de gevel van het pand aan de andere zijde van de Lombardstraat. De Lange Breestraat vertoont hier dus een opvallende versmalling. Dit zou er op kunnen wijzen dat de (bebouwing aan de) Lombardstraat ouder is dan die aan de Lange Breestraat.
Op 14 maart 1905 wordt een vergunning verleend voor de bouw van een winkel-/woonhuis op de hoek van de Lombardstraat en de Lange Breestraat. Uit de situatietekening valt op te maken dat in beide straten de rooilijn wordt teruggelegd en de nieuwbouw daarop is gericht. Het exterieur komt grotendeels overeen met de huidige situatie. Aan de zijde van de Lombardstraat is de winkelruimte.
In 1908 wordt de winkelruimte uitgebreid. In de voorgevel worden rechts van de reeds bestaande vensteropeningen van de oorspronkelijke winkelruimte twee identieke vensters gemaakt. De dakkapel op de afgeschuinde hoek wordt naar onderen vergroot tot luikopening.
In 1919 wordt de winkelruimte gesplitst in een winkel- en een kantoorruimte. De entree tot de winkelruimte wordt verplaatst van de afgeschuinde hoek naar het tweede venster van links in de voorgevel.
In 1925 wordt de bestemming gewijzigd naar café. De gehele begane grond wordt samengevoegd, op de trapopgang naar de verdieping na. De in 1919 verplaatste entree wordt weer terug geplaatst in de afgeschuinde hoek. Op de verdieping worden de woon- en achterkamer grotendeels gehandhaafd, wel wordt het interieur vernieuwd met stucplafonds en schuifdeuren.
In 1969 wordt de toiletgroep op de begane grond uitgebreid. Op de eerste verdieping wordt de keuken vergroot en op de zolderverdieping worden twee slaapkamers vergroot. Aan de gevel wordt een lichtreclame bevestigd.
Beschrijving exterieur per gevel
Voorgevel
De gevel is in twee bouwlagen opgetrokken in licht roodbruine baksteen in kruisverband met iets terugliggend voegwerk. De hoek met de linker zijgevel is afgeschuind en iets vooruitgeschoven. De gevel is voorzien van een lage geschilderde plint. Ter hoogte van de onder-, wissel- en bovendorpel is een speklaag opgenomen van een donkerrode metselgang met aan weerszijde een metselgang van gele strengperssteen. De gevelopeningen zijn gesloten met een anderhalfsteens hanekam, die in het midden oploopt naar tweesteens en is verbijzonderd met gele strengperssteen en donkerrode baksteen.
In de afgeschuinde hoek bevindt zich op de begane grond een deuropening met dubbele deuren met een ongedeeld glaspaneel en een ongedeeld bovenlicht. Op de verdieping bevindt zich een vensteropening met in het kozijn een schuifvenster met een ongedeeld onder- en bovenraam, waarvan het bovenraam is voorzien van een glas-in-loodvulling.
Rechts van de afgeschuinde hoek bevinden zich op de begane grond drie identieke vensteropeningen met in het kozijn een groot ongedeeld onderraam en een vijfruits bovenraam.
Aan de rechter zijde bevindt zich een deuropening met in het kozijn een vlakke deur met een klein raam en boven het kalf een drieruits bovenlicht. Geheel rechts bevindt zich een smalle deuropening met in het kozijn een vlakke deur met een klein raam en boven het kalf een ongedeeld bovenlicht.
Rechts van de afgeschuinde hoek bevindt zich op de verdieping een vensteropening met in het kozijn een schuifvenster met een ongedeeld onder- en bovenraam, waarvan het bovenraam is voorzien van een glas-in-loodvulling. Rechts hiervan bevindt zich een brede vensteropening met in het drielicht schuifvensters gelijk aan het voorgaande. Geheel rechts bevindt zich een vensteropening met in het kozijn een schuifvenster gelijk aan het voorgaande.
De gevel wordt beëindigd met een uitkragende geprofileerde houten bakgoot op klossen.
Linker zijgevel
De hoofdopzet van de gevel is gelijk aan die van de voorgevel.
Op de begane grond bevindt zich een vensteropening met in het kozijn een groot ongedeeld onderraam en een vijfruits bovenraam.Op de verdieping bevindt zich een vensteropening met in het kozijn een schuifvenster met een ongedeeld onder- en bovenraam, waarvan het bovenraam is voorzien van een glas-in-loodvulling.
Rechter zijgevel
De gevel is in twee bouwlagen opgetrokken in bruinrode baksteen in kruisverband met iets terugliggend voegwerk. De gevel wordt beëindigd met een houten boeiboord van de op het muurwerk gesitueerde bakgoot. De gevel is tot de eerste verdieping afgedekt door een aanbouw.
Kap
De omlopende mansardekap is gedekt met rode verbeterd Hollandse pannen. In het dakvlak aan de voorzijde staat een dakkapel met een plat dak. Aan de voorzijde bevinden zich in het kozijn ongedeelde stolpramen.
In het dakvlak boven de afgeschuinde hoek staat een dakkapel met een overstekend plat dak. Aan de voorzijde bevinden zich in het kozijn ongedeelde stolpramen.
Beschrijving interieur per bouwlaag
Geen opname.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als vroeg 20e eeuws woon-/winkelpand en als later tot café verbouwd pand met bovenwoning (1925) in een gebied waar veel bedrijfsmatige panden gecombineerd werden met woonhuizen.
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang door het ontwerp en de detaillering van de voorgevel in een eclectische stijl, waar latere verbouwingen in 1908 en in 1925 geen verstorende invloed op gehad hebben. Opvallende elementen zijn de verbijzondering van de hoek en de hanekammen boven de vensteropeningen.
Gaafheid
Het pand is van belang door de gaafheid in hoofdvorm en exterieur. De bouwkundige staat is goed.
Situering
Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de monumentale gevelreeks aan de Lombardstraat in beschermd stadsgezicht en als hoekpand van de Lombardstraat en Lange Breestraat.
Bijlage
-
9122460.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Lange Breestraat 37-39
- Postcode: 3311VK
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
Publicaties
- Vereniging Oud-Dordrecht, Een steengoed verhaal: Dordtse gevelstenen spreken verder, Jaarboek 2019.
-
Lange Breestraat 42
- Postcode: 3311VK
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
-
Lange Breestraat 44-46
- Postcode: 3311VK
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
Opmerking
Lange Breestraat 44-46 vormt een tweelingpand met Lange Breestraat 48, dat wel geregistreerd staat als rijksmonument.
Publicaties
- Vereniging Oud-Dordrecht, De Dordtse gevel / Lijst van Dordtse gevels, Jaarverslag 1981.
- Vereniging Oud-Dordrecht, Meesterlijk metselwerk: De Dordtse gevel (1584-1798), Jaarboek 2016.
- Van de erfgoedcommissie: Lange Breestraat 44/46, tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.1 2018.
-
Lange Breestraat 48
- Datering: XVII-a
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Bouwstijl: Renaissance
- Postcode: 3311VK
Omschrijving
PAND met Dordtse trapgevel (XVII a) met kopjes en sierankers. Roedenverdeling stijl XVIII. Goede onderpui (XVIII).
Fraai gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Publicaties
- Vereniging Oud-Dordrecht, Meesterlijk metselwerk: De Dordtse gevel (1584-1798), Jaarboek 2016.
Externe links
-
Lange Breestraat 58-60
- Postcode: 3311VK
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
-
Lange Breestraat 72-74
- Oorspronkelijke functie: Woon-winkelpand
- Bouwstijl: Neoclassicisme
- Postcode: 3311VK
Algemene beschrijving
Woon-/winkelpand.
Ligging
Het pand is gelegen in het historische centrum aan een al in de 15e/16e eeuw bekende weg in Dordrecht. Het pand is gesitueerd in een gesloten gevelwand in een bouwblok tussen de Lange Breestraat en het Elfhuizen nabij de hoek met de Grote Spuistraat.
Hoofdvorm
Huis op een nagenoeg rechthoekig grondplan in twee bouwlagen met kap.
Bouwgeschiedenis
Vanuit het oudste 11e eeuwse vestigingsgebied aan weerszijden van de Voorstraatshaven werden als uitbreiding van het bebouwde gebied loodrecht hierop de straten landinwaarts aangelegd. Haaks op de eerste uitvalswegen ontstonden in de 14e eeuw verbindingsstraten, de zogenoemde dwarsgangen zoals de Bree(d)straat en de in elkaars verlengde gelegen Hofstraat, Doelstraat en Wijngaardstraat. Deze dwarsgangen ontwikkelden zich van ontsluitingswegen naar achtererven tot belangrijke verbindingsstraten. Nadat de hoofdstraten waren bebouwd, ontwikkelde zich ook bebouwing aan de dwarsgangen. De Lange Bree(d)straat is de breedste van de dwarsgangen die parallel lopen aan de Voorstraat(shaven) en wordt al in 1404 als Breedstrategenoemd.
Elfhuizen wordt voor het eerst genoemd in 1445. Het verwijst waarschijnlijk naar een rij van elf huizen aan de zuidzijde de binnengracht. In 1832 werd dit deel de Hilstraat genoemd.
De noordzijde van de binnengracht grensde direct aan de achtererven van de huizen aan de Lange Breestraat. Op de kadastrale minuut van 1832 staat één perceel aangegeven, van Lange Breestraat tot aan de binnengracht, met aan de grachtzijde een klein vierkant achtererf. Huizen met een voorgevel aan deze noordzijde konden pas gerealiseerd worden na demping van deze gracht rond 1890.
Vermoedelijk heeft het pand een oudere kern, met een gevel die eind 19e eeuw gerealiseerd is. In 1984-1986 is het pand samen met het hoekpand Lange Breestraat 76/Grote Spuistraat 50 en Spuistraat 54 compleet gerenoveerd. Het interieur van de drie panden is hierbij gemoderniseerd. De achterzijde, Elfhuizen 27 valt buiten deze beschrijving.
Beschrijving exterieur per gevel
Voorgevel
De begane grond is behoudens een kop brede penant aan weerszijden geheel uitgevoerd met een houten pui. Deze bestaat uit vijf pilasters, die de pui verdelen in een smallere deuropening aan de linker zijde en rechts ervan drie velden van gelijke breedte. De pilasters zijn bekroond met een vlak kapiteel, die een hoofdgestel dragen. Het hoofdgestel bestaat uit een architraaf en een vlak fries, waarboven een kroonlijst.In de deuropening bevindt zich in het kozijn een paneeldeur en boven het kalf een vierruits bovenlicht. In het middelste van de drie velden rechts bevindt zich een deuropening met in het kozijn een dubbele paneeldeur met een tweeruits glaspaneel en boven het kalf een bovenlicht met een roedeverdeling met een medaillon, dat met ovale roeden is verbonden met de hoeken.
In de overige twee velden bevindt zich boven een geschilderde borstwering in het kozijn een schuifvenster met een zesruits onderraam en een tweeruits bovenraam.
Boven de pui is de gevel opgetrokken in lichtrode baksteen in kruisverband met platvol voegwerk. Op de verdieping bevinden zich drie vensteropeningen, gesloten met een anderhalfsteens hanekam. In het kozijn bevindt zich een schuifvenster met een vierruits onderraam en een tweeruits bovenraam.
De gevel wordt beëindigd met een hoofdgestel, bestaande uit een vlak architraaf en een fries met opgelegd lijstwerk, waarboven een uitkragende geprofileerde kroonlijst.
Achtergevel
Niet van toepassing.
Kap
Het halve schilddak is gedekt met rode verbeterd Hollandse pannen.
Beschrijving interieur per bouwlaag
Geen opname.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als voorbeeld van een voormalig woon- en vermoedelijk ook winkelpand in een in een zeer oude straat, waar in de 19e en 20e eeuw veel woon- en bedrijfspanden werden verbouwd en gerealiseerd.
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang door het ontwerp van de voorgevel die eind 19e eeuw is gewijzigd met een nog gaaf gebleven winkelpui. Het pand heeft bouwhistorische waarde door de aanwezigheid van oudere bouwmuren.
Gaafheid
Het pand is van belang door de gaafheid van de voorgevel. De bouwkundige staat is redelijk tot goed.
Situering
Het pand heeft ensemblewaarde door de ontstane relatie met het buurpand op de hoek en het pand aan de Grote Spuistraat 54. Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de monumentale gevelreeks aan de Lange Breestraat in beschermd stadsgezicht.
Bijlage
-
9122461.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Lange Breestraat 76
- Datering: XIX
- Oorspronkelijke functie: Woon-winkelpand
- Bouwstijl: Traditionalisme
- Postcode: 3311VK
Algemene beschrijving
Woon-/winkelpand.
Ligging
Het hoekpand is gelegen in het historische centrum in Dordrecht. Het pand is gesitueerd in een gesloten gevelwand in een bouwblok tussen de Lange Breestraat en het Elfhuizen op de hoek met de Grote Spuistraat.
Hoofdvorm
Hoekpand op een nagenoeg rechthoekig grondplan in twee bouwlagen met kap.
Bouwgeschiedenis
Vanuit het oudste 11e eeuwse vestigingsgebied aan weerszijden van de Voorstraatshaven werden als uitbreiding van het bebouwde gebied loodrecht hierop de straten landinwaarts aangelegd. De Grote Spuistraat is één van de belangrijkste uitvalswegen vanaf de Voorstraat naar het achterland. De straat wordt al omschreven in 1312, net als de Bagijnhof, de Kolfstraat en de Nieuwstraat.
Haaks op de eerste uitvalswegen ontstonden in de 14e eeuw verbindingsstraten, de zogenoemde dwarsgangen zoals de Bree(d)straat en de in elkaars verlengde gelegen Hofstraat, Doelstraat en Wijngaardstraat. Deze dwarsgangen ontwikkelden zich van ontsluitingswegen naar achtererven tot belangrijke verbindingsstraten. Nadat de hoofdstraten waren bebouwd, ontwikkelde zich ook bebouwing aan de dwarsgangen. De Lange Bree(d)straat is de breedste van de dwarsgangen die parallel lopen aan de Voorstraat(shaven) en wordt al in 1404 als Breedstrategenoemd.
Mede naar aanleiding van de gevelsteen uit 1669 die verwijst naar de 'verwers cappel', gaat men er algemeen van uit dat hier het (gilde)huis van de ververs heeft gestaan. Ververs en textielarbeiders waren zeker al in de 16e eeuw werkzaam in dit gebied nabij de Spui. Het verven van wol en linnen was in de middeleeuwen een beroep dat in hoog aanzien stond.
Op de kadastrale minuut van 1832 beslaat het perceel al een groot gebied, namelijk aan de oostzijde tot aan de binnengracht, nu Elfhuizen. Bij industrieel gebruik van bijvoorbeeld de achterzijde van het pand/perceel - zoals het vervuilende verven - is de nabijheid van en directe toegang tot een te spuien gracht ideaal. Op een oude tekening van de gevelsteen wordt verwezen naar het oude adres D633. In 1854 staat hier nog J. Ketting van beroep 'verwer' geregistreerd.
Mogelijk is het pand in de kern 17e eeuws. Het huidige voorkomen van het pand zal in de 19e eeuw zijn gerealiseerd.
In 1984-1986 is het pand samen met het buurpand aan de Lange Breestraat en het buurpand Spuistraat 54 compleet gerenoveerd. Het interieur van de drie panden is hierbij gemoderniseerd.
Beschrijving exterieur per gevel
Voorgevel
De gevel is opgetrokken in baksteen en volledig gepleisterd met een horizontale voegverdeling boven een hoge plint.
Op de begane grond bevindt zich in de as een deuropening, omkaderd met pilasters die een hoofdgestel dragen. In de deuropening bevinden zich in het kozijn gemoderniseerde dubbele deuren met een ongedeeld glaspaneel en boven het kalf een ongedeeld bovenlicht. Boven de deuropening bevindt zich een polychroom gekleurde gevelsteen met de voorstelling van een stoffenververij en een banderol met het opschrift ANNO VERWERS CAPPEL 1669.
Aan weerszijden van de deuropening bevindt zich een vensteropening met in het kozijn een schuifvenster met een ongedeeld onderraam en een tweeruits bovenraam.
Op de eerste verdieping bevinden zich drie vensteropeningen met in het kozijn een schuifvenster met ongedeelde ramen. Op de zolderverdieping bevinden zich drie vensteropeningen met in het kozijn een vierruits raam met een brede middenroede.
De gevel wordt beëindigd met een hoofdgestel, bestaande uit een architraaf en een vlak fries, waarboven een houten kroonlijst.
Linker zijgevel
De gevel is opgetrokken in baksteen en volledig gepleisterd.
Op de begane grond bevinden zich twee vensteropeningen met in het kozijn een schuifvenster met een zesruits onderraam en een drieruits bovenraam.Rechts hiervan bevindt zich een deuropening met in het kozijn een gemoderniseerde paneeldeur en boven het kalf een vierruits bovenlicht.
Direct rechts hiervan bevindt zich een hoog geplaatste kleine vensteropening met in het kozijn een tweeruits raam. Op de eerste verdieping bevindt zich aan de linker zijde een vensteropening met in het kozijn een schuifvenster met een zesruits onderraam en een drieruits bovenraam.
Kap
Het halve schilddak is gedekt met rode Oudhollandse pannen. In het linker dakvlak staat direct achter de voorgevel een dakkapel met een plat dak met aan de voorzijde in het kozijn een vierruits raam.
Beschrijving interieur per bouwlaag
Geen opname.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als voorbeeld van een voormalig woon- en vermoedelijk ook bedrijfspand in een zeer oude straat, waar in de 19e en 20e eeuw veel woon- en bedrijfspanden werden verbouwd en gerealiseerd.
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang door de voorgevels die in de 19e eeuw gerealiseerd zijn. Bijzonder is de bewaard gebleven gevelsteen die verwijst naar de 'verwers cappel'. Het pand heeft bouwhistorische waarde door de aanwezigheid van oudere bouwmuren.
Gaafheid
Het pand is van belang door de gaafheid van de voorgevel. De bouwkundige staat is redelijk tot goed.
Situering
Het pand heeft ensemblewaarde door de ontstane relatie met het buurpand aan de Lange Breestraat en de Grote Spuistraat 54. Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de monumentale gevelreeksen aan de Lange Breestraat en de Grote Spuistraat in beschermd stadsgezicht. Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als hoekpand van de Lange Breestraat en de Grote Spuistraat.
Bijlage
-
9122462.pdf (opent in een nieuw venster)