Knolhaven
-
Knolhaven 4
- Datering: 1865
- Bouwstijl: Neoclassicisme
- Postcode: 3311BJ
Algemene beschrijving
Woonhuis.
Ligging
Gelegen in een gesloten gevelwand aan de Knolhaven.
Hoofdvorm
Pand op rechthoekig grondplan in drie bouwlagen, waarvan de bovenste in de kap.
Bouwgeschiedenis
Dordrecht is ontstaan in de twaalfde eeuw als ontginningsnederzetting in een uitgestrekt veenmoeras, precies daar waar de brede zeestromen overgaan in binnenwateren. De schippers moesten hier hun goederen overladen van zeeschepen in binnenschepen. In 1410 werd de Nieuwe Haven aangelegd; door het ophogen van een zandplaat in de rivier ontstond tussen zandplaat en rivier een haven die in westelijke richting op de Merwe uitmondde.
De kade aan de oostzijde werd de Knolhaven genoemd, refererend aan de schepen met knolrapen die hier aanmeerden.
Van dit pand zijn geen archiefgegevens aangetroffen. Mogelijk zijn de bouwmuren ouder dan de datum op de gevelsteen in de voorgevel (1865), die duidt op het bouwjaar van het huidige pand.
Beschrijving exterieur per gevel
Voorgevel
De gevel in drie bouwlagen is compleet gepleisterd met een (diepe) horizontale voegverdeling. Boven de gevelopeningen is met de voegen een hanenkam gesuggereerd. De gevel wordt beëindigd met een hoofdgestel, bestaande uit een architraaf en vlak fries, waar boven een uitkragende geprofileerde kroonlijst.
Op de begane grond bevindt zich aan de linker zijde de entree. In de deuropening bevindt zich in het kozijn een deur met opgelegde panelen en boven het kalf een ongedeeld bovenlicht. Links hiervan bevinden zich een brede vensteropening met een tweelicht met schuifvensters met een vierruits onderraam en een ongedeeld bovenraam.
Onder het venster bevindt zich een gevelsteen met het opschrift 'M J G v P 18 5/12 65'.
Op de eerste verdieping bevinden zich twee vensteropeningen met in het kozijn tweeruits stolpramen en een ongedeeld bovenraam. Voor de onderzijde van het venster bevindt zich een smeedijzeren hekwerk.
Op de zolderverdieping bevinden zich twee vensteropeningen met in het kozijn tweeruits stolpramen. Voor de onderzijde van het venster bevindt zich een smeedijzeren hekwerk.
Achtergevel
De topgevel in drie bouwlagen is op de begane grond afgedekt met een aanbouw. De gevel is volledig gecementeerd en wordt beëindigd met het aan de onderzijde betimmerde dakoverstek. Op de begane grond bevinden zich twee vensteropeningen met in het kozijn een schuifvenster met een vierruits onderraam en een tweeruits bovenraam.
Rechts hiervan bevindt zich een deuropening.
Op de eerste verdieping bevinden zich twee vensteropeningen met in het kozijn een schuifvenster met een vierruits onderraam en een tweeruits bovenraam.
Op de zolderverdieping bevindt zich een vensteropening met in het kozijn drieruits stolpramen.
Kap
Het zadeldak is gedekt met rode verbeterde Hollandse pannen.
Beschrijving interieur per bouwlaag
Begane grond
Achter de entree ligt een portaal met een marmeren vloer, waarin twee treden zijn opgenomen.
Eerste verdieping
De ruimte is niet ingedeeld.
Zolder
De kapconstructie bestaat uit drie schenkelspanten, waarvan de spantbenen in de top samenkomen in een makelaar. Over de spanten liggen de gordingen en de nok. Het beschot is aan de binnenzijde afgewerkt.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als voorbeeld van een ouder pand dat in de 19e eeuw voorzien is van een nieuwe gevel en mogelijk een extra verdieping. Het pand is gelegen aan de Knolhaven, waar van oudsher veel bedrijfsmatige panden stonden.
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang door het ontwerp van de 19e eeuwse lijstgevel. Het pand is bouwhistorisch van belang door het vermoeden van een ouder casco.
Gaafheid
Het exterieur is geheel gaaf, op enkele wijzigingen na: het glas-in-lood van alle bovenramen is vervangen door helder glas, de voordeur en de raamhekjes zijn gemoderniseerd.
Situering
Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de gevelreeks aan de Knolhaven in beschermd stadsgezicht en door de ligging aan het water van de Nieuwe Haven.
Publicaties
- Vereniging Oud-Dordrecht, Dordtse stenen kunnen nog meer vertellen: Eerste stenen in Binnenstad en 19de-eeuwse Schil, Jaarboek 2020.
Bijlage
-
9122328.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Knolhaven 6, 7, 8
- Datering: 1898
- Oorspronkelijke functie: Fabriekspand
- Bouwstijl: Rationalisme
- Architect: van de Sandt
- Postcode: 3311BJ
Algemene beschrijving
Voormalig fabriekspand met woonhuis, nu appartementengebouw.
Ligging
Het pand is gelegen aan de Knolhaven in een gesloten gevelwand, en aan de achterzijde direct grenzend aan de Varkenmarkt.
Hoofdvorm
Pand, bestaande uit een voorhuis aan de zijde van de Knolhaven op rechthoekig grondplan in drie bouwlagen met kap en een achterhuis aan de zijde van de Varkenmarkt in twee bouwlagen met plat dak.
Bouwgeschiedenis
Dordrecht is ontstaan in de twaalfde eeuw als ontginningsnederzetting in een uitgestrekt veenmoeras, precies daar waar de brede zeestromen overgaan in binnenwateren. De schippers moesten hier hun goederen overladen van zeeschepen in binnenschepen. In 1410 werd de Nieuwe Haven aangelegd; door het ophogen van een zandplaat in de rivier ontstond tussen zandplaat en rivier een haven die in westelijke richting op de Merwe uitmondde.
De kade aan de oostzijde werd de Knolhaven genoemd, refererend aan de schepen met knolrapen die hier aanmeerden.
Van het pand zijn geen archiefgegevens aangetroffen. Mogelijk zijn de bouwmuren ouder dan de datum op de gevelsteen in de voorgevel (1898), die hoogst waarschijnlijk duidt op het bouwjaar van het huidige pand.
Beschrijving exterieur (pand Knolhaven) per gevel
Voorgevel
De gevel telt drie bouwlagen met aan de rechter zijde een hoger opgetrokken torenachtig element in vier bouwlagen. De onderzijde van de gevel is tot een variërende hoogte uitgevoerd in blokken hardsteen. Hierboven is de gevel opgetrokken in licht roodbruine baksteen in kruisverband met gesneden voegen.
Op de begane grond bevinden zich van links naar rechts:
- een brede met een anderhalfsteens rondboog gesloten vensteropening. De sluitsteen is uitgevoerd in drie hardstenen blokken, waarop de tekst DORDRECHT is aangebracht. Boven een dubbele rij geglazuurde lekdorpelstenen bevindt zich een drielicht met onder het kalf ongedeelde ramen en erboven meerruits ramen;
- een brede met een anderhalfsteens rondboog gesloten deuropening. De sluitsteen is uitgevoerd in drie hardstenen blokken, waarop de tekst ROTTERDAM is aangebracht. Onder het kalf is de opening gesloten met dubbele houten deuren met onderpaneel voorzien van staand verwerkte delen en bovenin een ongedeeld glaspaneel achter een smeedijzeren rooster. Hierboven bevindt zich een drielicht met onder het kalf ongedeelde ramen en erboven meerruits ramen;
- een kleine rondboogvensteropening binnen een omkadering van hardstenen blokken. Boven een dubbele rij geglazuurde lekdorpelstenen bevindt zich in het kozijn een zesruits raam. De vensteropening is voorzien van een smeedijzeren hekwerk;
- een segmentboogdeuropening, waarvan de dagkant/negge voor wat betreft de bovenste helft is uitgevoerd met twee rijen profielsteen. In de opening bevindt zich in het kozijn een deur met een bossingpaneel en erboven een twintigruits glaspaneel.
Op de eerste verdieping bevinden zich van links naar rechts:
- een brede met een anderhalfsteens segmentboog gesloten vensteropening. Boven een rij geglazuurde lekdorpelstenen bevindt zich een tweelicht met onder het kalf ongedeelde ramen en erboven vijftienruits ramen;
- een met een anderhalfsteens segmentboog gesloten vensteropening. Boven een rij geglazuurde lekdorpelstenen bevindt zich in het kozijn onder het kalf een ongedeeld raam en erboven een vijftienruits raam;
- op het niveau tussen de begane grond en de eerste verdieping een smalle vensteropening met boven een rij geglazuurde lekdorpelstenen in het kozijn een meerruits raam;
- schuin boven de smalle vensteropening een kleine rondboogvensteropening. Boven een rij geglazuurde lekdorpelstenen bevindt zich in het kozijn een twaalfruits raam.
Op de tweede verdieping bevinden zich van links naar rechts:
- een brede met een anderhalfsteens segmentboog gesloten vensteropening. Boven een rij geglazuurde lekdorpelstenen bevindt zich een tweelicht met onder het kalf ongedeelde ramen en erboven vijftienruits ramen;
- een met een anderhalfsteens segmentboog gesloten vensteropening. Boven een rij geglazuurde lekdorpelstenen bevindt zich in het kozijn onder het kalf een ongedeeld raam en erboven een vijftienruits raam;
- tussen en naast de vensteropeningen op beide verdiepingen bevindt zich een in kunststeen uitgevoerde tekstbalk met het opschrift P.DOLK EN ZOON en twee gestileerde glasovens. Op de linker staat bovenin het jaartal 1803 en eronder de teksten SPIEGEL EN VENSTERGLAS, EN GROS en EN DETAIL; onderin staat een naar beneden gerichte pijl. Op de rechter staat bovenin het jaartal 1898 en eronder de teksten GLASSLIJPERIJ, GLASVERZILVERING, ZANDBLAZERIJ en ETSERIJ; onderin staat een naar beneden gerichte pijl.
- aan de rechter zijde op het niveau tussen de verdiepingen binnen een hoger doorlopend met een rondboog gesloten casement twee smalle vensteropeningen, waarvan de rechter iets meer naar boven ligt dan de linker. Boven een rij geglazuurde lekdorpelstenen bevindt zich in elk kozijn een eenentwintigruits raam.
Op de derde verdieping bevindt zich aan de rechter zijde een kleine rondboogvensteropening, met boven een rij geglazuurde lekdorpelstenen in het kozijn een twaalfruits raam.
Het linker geveldeel wordt, tussen een hoger opgetrokken linker hoek met de zijgevel en de toren aan de rechter zijde, gesloten met een op bewerkte klossen uitkragende bakgoot. De toren wordt aan vier zijden beëindigd met een dubbel houten fries waarboven het op bewerkte klossen uitkragende dakoverstek.
Achtergevel
Geen opname.
Kap
Het schilddak, de dakkapel en de iets ingesnoerde gedrukte spits op de toren zijn gedekt met rode Tuiles-du-Nordpannen.
Beschrijving interieur (pand Knolhaven) per bouwlaag
Geen opname.
Beschrijving exterieur (pand Varkenmarkt) per gevel
Voorgevel
De gevel in twee bouwlagen bezit een iets uitgemetselde plint in geelbruine baksteen in kruisverband met platvol voegwerk. Het metselwerk hierboven is opgetrokken in lichtrode baksteen in kruisverband met gesneden voegen.
In de linker helft van de gevel bevindt zich een gevelhoog casement gesloten met een tweesteens rondboog. Het casement wordt met twee gemetselde tweesteens brede penanten verdeeld in een breed middenveld en smallere zijvelden. De penanten zijn bekroond met een 'kapiteel'.
In de zijvelden bevindt zich op de begane grond een hoog venster met een zesruits raam en op de verdieping een kozijn dat met twee kalven is verdeeld in drie velden. Hierin bevindt zich onderin een tweeruits raam en in beide velden erboven een drieruits raam.
In het middenveld bevindt zich op de begane grond een hoog venster met een kozijn met twee kalven verdeeld in drie velden. In het onderste veld bevindt zich aan weerszijden van een stijl een ongedeeld raam. In beide velden erboven bevindt zich een negenruits raam.
Op de verdieping bevindt zich een deur met een achttienruits glaspaneel en boven het kalf een negenruits bovenlicht.
De borstwering tussen de vensters op beide niveaus is uitgevoerd in siermetselwerk.
In de rechter helft van de gevel bevindt zich een brede gevelopening, die onder een latei is voorzien van een moderne invulling. Aan de linker zijde van de opening is een steunbeer opgetrokken in baksteen gelijk aan die van de plint.
Op de verdieping bevindt zich een casement met vensters identiek aan die in de linker gevelhelft.
De gevel wordt bekroond met uitgemetselde muurvlakken, die boven de dakrand als kantelen zijn beëindigd. Tussen de muurvlakken bevindt zich een houten boeiboord, dat aan de onderzijde is voorzien van snijwerk.
Op het dak staat een later toegevoegde balustrade.
Linker zijgevel
De gevel is in twee bouwlagen opgetrokken in baksteen en volledig gecementeerd. Het muurwerk wordt beëindigd met een houten boeiboord.
Op het dak staat een later toegevoegde balustrade.
Kap
Het pand bezit een plat dak.
Beschrijving interieur (pand Varkenmarkt) per bouwlaag
Geen opname.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als representatief voorbeeld van een glasfabriek, gebouwd aan het eind van de 19e eeuw, in een gebied waar van oudsher veel bedrijfsmatige panden stonden. Het 'glaspakhuis' is een belangrijk onderdeel van het industrieel erfgoed van Dordrecht.
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang door het ontwerp, het materiaalgebruik en de detaillering van de voorgevel. Opmerkelijk is de toepassing van de roedeverdeling in de bovenramen en het gebruik van geslepen of gefacetteerd glas, verklaarbaar vanuit de functie van het pand. De gevelsteen is een rijk vormgegeven element in de gevel.
Gaafheid
Het pand is van belang door de gaafheid van de vorm en het exterieur. Aan de zijde van de Varkenmarkt is een deel van de begane grond gemoderniseerd. De bouwkundige staat is goed.
Situering
Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de gevelreeks aan de Knolhaven en de Varkenmarkt in beschermd stadsgezicht, en door de ligging aan het water van de Nieuwe Haven.
Unieke waarde
Het pand heeft functioneel en architectonisch een unieke waarde.
Publicaties
- Max van de Sandt, Anton van de Sandt: de architect van Knolhaven 6, 7, 8, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.52 2014.
- Vereniging Oud-Dordrecht, Een steengoed verhaal: Dordtse gevelstenen spreken verder, Jaarboek 2019.
- De Gemeentelijke Monumentenlijst: Knolhaven 6-8, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.51 2014.
Bijlage
-
9122329.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Knolhaven 15
- Postcode: 3311BJ
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
Publicaties
- Vereniging Oud-Dordrecht, Dordtse stenen kunnen nog meer vertellen: Eerste stenen in Binnenstad en 19de-eeuwse Schil, Jaarboek 2020.
-
Knolhaven 18
- Datering: 1868
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Bouwstijl: Neoclassicisme
- Postcode: 3311BJ
Algemene beschrijving
Woonhuis.
Ligging
Het pand is gelegen op de hoek van de Knolhaven en de Vismarkt in een gesloten gevelwand, aan de linkerzijde grenzend aan een rijksmonument.
Hoofdvorm
Pand op rechthoekig grondplan in twee bouwlagen met kap.
Bouwgeschiedenis
Dordrecht is ontstaan in de twaalfde eeuw als ontginningsnederzetting in een uitgestrekt veenmoeras, precies daar waar de brede zeestromen overgaan in binnenwateren. De schippers moesten hier hun goederen overladen van zeeschepen in binnenschepen. In 1410 werd de Nieuwe Haven aangelegd; door het ophogen van een zandplaat in de rivier ontstond tussen zandplaat en rivier een haven die in westelijke richting op de Merwe uitmondde. De kade aan de oostzijde werd de Knolhaven genoemd, refererend aan de schepen met knolrapen die hier aanmeerden. In 1867 werd de Vismarkt verplaatst van de Visstraat naar de huidige locatie bij de Knolhaven.
In 1868 wordt een vergunning afgegeven voor de bouw van het woonhuis. Er wordt gezegd dat dit het woonhuis van de havenmeester was, mede vanwege het uitstekende uitzicht door het raam aan de Vismarktzijde over de haven. De voorgevel is identiek aan de huidige situatie. Intern is in die tijd aan de linker zijde een gang in het verlengde van de voordeur naar een keuken in een uitbouw tegen de achtergevel. Naast de gang bevindt zich een kamer met 2 bedsteden en een kast onder de trap naar de verdieping en tegen de rechter muur een stookplaats en twee kasten. Tegen de achtergevel ligt de trap naar verdieping. Op de eerste verdieping bevindt zich links een smal vertrek met tegen de achtergevel een bedstede. De trap komt boven in een portaal, van waaruit een steektrap tegen de rechter zijmuur doorgaat naar de zolder. Onder de trap bevindt zich een bedstede.
Uit de verbouwingstekening van 1950 blijkt dat de keuken inmiddels is vergroot. Een bergruimte in het verlengde van de keuken, die een uitgang heeft aan de zijde van de Varkenmarkt, wordt van het pand afgescheiden. Deze ruimte vormt een onderdeel van het huidige pand Varkenmarkt 29/31.
Vanaf 1974 hebben nog diverse verbouwingen plaatsgevonden. De ramen zijn in hun oude vorm hersteld. De keuken is terug geplaatst van de woonkamer naar de binnenplaats. De wand in de gang rechts is doorgebroken naar de woonkamer en de trap naar de eerste verdieping.
De verbinding met Varkenmarkt 29/31 is komen te vervallen.
Nog later heeft een samenvoeging plaatsgevonden met het pand links (vroeger nr. 17) en is de wand in de gang aan de linkerzijde doorgebroken.
Beschrijving exterieur per gevel
Voorgevel
De gevel in twee bouwlagen is compleet gepleisterd met een horizontale voegverdeling. De hoek met de rechter zijgevel is afgerond. Boven de gevelopeningen is met de voegen een hanenkam gesuggereerd. De gevel wordt beëindigd met een hoofdgestel, bestaande uit een architraaf en vlak fries, waar boven een uitkragende geprofileerde kroonlijst.
Op de begane grond bevindt zich aan de linker zijde de entree. In de deuropening bevindt zich in het kozijn een paneeldeur en boven het kalf een tweeruits bovenlicht. Links hiervan bevinden zich twee vensteropeningen met in het kozijn een schuifvenster met een vierruits onderraam en een tweeruits bovenraam.
In de gevel is een natuurstenen steentje aangebracht met de tekst 'A C V D HEUVEL 24 april 1868'.
Op de eerste verdieping bevinden zich drie vensteropeningen met in het kozijn een schuifvenster met een vierruits onderraam en een tweeruits bovenraam.
Rechter zijgevel
De gevel in twee bouwlagen is compleet gepleisterd met een horizontale voegverdeling. De hoek met de rechter zijgevel is afgerond. Boven de gevelopeningen is met de voegen een hanenkam gesuggereerd. De gevel wordt beëindigd met een hoofdgestel, bestaande uit een architraaf en vlak fries, waar boven een uitkragende geprofileerde kroonlijst.
Op de begane grond bevindt zich aan de linker zijde een vensteropening met in het kozijn een schuifvenster met een vierruits onderraam en een tweeruits bovenraam.
Aan de rechter zijde bevindt zich een in 1950 toegevoegde kleine vensteropening met in het kozijn een schuifvenster met een vierruits onderraam en een tweeruits bovenraam.
Op de eerste verdieping bevindt zich aan de linker zijde een vensteropening met in het kozijn een schuifvenster met een vierruits onderraam en een tweeruits bovenraam.
Kap
Het schilddak is gedekt met gesmoorde verbeterd Hollandse pannen. De nok en kepers zijn afgewerkt met lood.
In het voor-, linker- en rechter dakvlak staat een dakkapel met een plat dak met aan de voorzijde een vierruits raam.
In het rechter dakvlak staat tegen de dakkapel een gemetselde schoorsteen.
Beschrijving interieur per bouwlaag
In het interieur zijn nauwelijks bijzondere monumentale onderdelen meer aanwezig met uitzondering van de kap met Philibert- of schenkelspanten. De kapconstructie staat haaks op de Vismarkt. Het casco is door de wanddoorbraken niet geheel gaaf meer, maar in hoofdvorm nog wel herkenbaar.
Beschrijving tuin
Er is geen tuin.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als representatief voorbeeld van een woonhuis, gebouwd in de tweede helft van de 19e eeuw, in een gebied waar van oudsher veel bedrijfsmatige panden stonden.
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang door het ontwerp van de voorgevel in neoclassicistische stijl. Het pand gaat met een afgeronde vorm de hoek om.
Gaafheid
Het pand is van belang door de gaafheid van de vorm en het exterieur. De bouwkundige staat is goed.
Situering
Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de gevelreeks aan de Knolhaven en de Vismarkt in beschermd stadsgezicht, door de ligging op de hoek van de Knolhaven en de Vismarkt en door de ligging aan het water van de Nieuwe Haven.
Publicaties
- Vereniging Oud-Dordrecht, Dordtse stenen kunnen nog meer vertellen: Eerste stenen in Binnenstad en 19de-eeuwse Schil, Jaarboek 2020.
Bijlage
-
9122330.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Knolhaven 19
- Postcode: 3311BJ
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
-
Knolhaven 26
- Postcode: 3311BJ
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
-
Knolhaven 28-29
- Postcode: 3311BJ
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
-
Knolhaven 30-31
- Datering: XVIII
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Postcode: 3311BJ
Omschrijving
PAND met gepleisterde puntgevel (XVIII ?) met in de verdieping Empire ramen.
Gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Externe links
-
Knolhaven 32
- Datering: XIX-A
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Postcode: 3311BJ
Omschrijving
PAND met gepleisterde lijstgevel XIX A. Deuromlijsting met pilasters en hoofdgestel. Empire ramen.
Gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Externe links
-
Knolhaven 35
- Postcode: 3311BJ
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
-
Knolhaven 40
- Datering: XIXB
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Bouwstijl: Neoclassicisme
- Postcode: 3311BJ
Algemene beschrijving
Oorspronkelijk dubbel woonhuis, nu enkel woonhuis.
Ligging
Het pand is gelegen in een deels gesloten gevelwand aan de Knolhaven. De rechterzijde van het pand is vrijstaand; hier is een toegang naar de achterzijde van een pand aan de Varkenmarkt. Het pand ligt op een perceel dat oorspronkelijk doorliep tot beide straten.
Hoofdvorm
Pand op rechthoekig grondplan in twee bouwlagen met kap.
Bouwgeschiedenis
Dordrecht is ontstaan in de twaalfde eeuw als ontginningsnederzetting in een uitgestrekt veenmoeras, precies daar waar de brede zeestromen overgaan in binnenwateren. De schippers moesten hier hun goederen overladen van zeeschepen in binnenschepen. In 1410 werd de Nieuwe Haven aangelegd; door het ophogen van een zandplaat in de rivier ontstond tussen zandplaat en rivier een haven die in westelijke richting op de Merwe uitmondde. De kade aan de oostzijde werd de Knolhaven genoemd, refererend aan de schepen met knolrapen die hier aanmeerden.
In 1934 wordt een vergunning verleend voor het uitbreken van een deurkozijn en het dichtmetselen van de opening. Omdat er zich geen tekening bij de vergunningstukken bevindt, is niet duidelijk waar deze ingreep heeft plaatsgevonden.
In 1976 worden naar het plan van architect Bart Jansen (Nijmegen) de eerste verdieping en de zolder compleet heringedeeld.
Beschrijving exterieur per gevel
Voorgevel
De gevel is in twee bouwlagen opgetrokken in baksteen en is volledig gepleisterd. De afwerking is op de begane grond voorzien van een horizontale voegverdeling. Op dit niveau bevinden zich aan de linker zijde twee vensteropeningen met in het kozijn een schuifvenster met een ongedeeld onder- en bovenraam. Rechts hiervan bevindt zich een deuropening met in het kozijn een paneeldeur en boven het kalf een ongedeeld bovenlicht. Rechts hiervan bevindt zich een vensteropening identiek aan de voorgaande. Geheel rechts bevindt zich een deuropening identiek aan de voorgaande.
De borstwering van de verdieping is voorzien van een hoofdgestel als cordonband, waarvan de kroonlijst is gecombineerd met de lekdorpel van de vier vensteropeningen. De vensteropeningen met afgeronde bovenhoeken zijn voorzien van een geprofileerde lijst als kader. In het kozijn bevindt zich een T-schuifvenster. In de vensteropeningen is een laag gietijzeren hekje opgenomen.
De gevel wordt beëindigd met een hoofdgestel, bestaande uit een architraaflijst waarboven een vlak fries. Het fries is als mezzanino vormgegeven met vier lage openingen met afgeronde uiteinden, waarin een gietijzeren rooster is opgenomen.
Achtergevel (binnenhof)
De gevel is in 2,5 bouwlaag opgetrokken in baksteen en is volledig gecementeerd en wordt beëindigd met een houten boeiboord van de op het muurwerk gesitueerde bakgoot. Op de verdieping bevindt zich een vensteropening met in het kozijn een schuifvenster met een tweeruits onder- en bovenraam.
Rechter zijgevel
De topgevel is in twee bouwlagen opgetrokken in lichtrode baksteen in kruisverband met platvol voegwerk en wordt beëindigd met een houten boeiboord. Op de begane grond bevindt zich een vensteropening met in het kozijn een schuifvenster met een zesruits onderraam en drieruits bovenraam.
Rechter zijgevel (binnenhof)
De gevel is in twee bouwlagen opgetrokken in lichtrode baksteen in kruisverband met platvol voegwerk. Aan de linker zijde is de afwerking van de voorgevel om de hoek doorgezet. De vensteropeningen zijn gesloten met een steens hanenkam. Op de verdieping bevindt zich in de as een kleine vensteropeningen met in het kozijn een drieruits raam. Aan de rechter zijde bevindt zich een vensteropening met in het kozijn een gewijzigde indeling met twee ongedeelde ramen en een drieruits bovenraam.
Op zolderniveau bevindt zich een later toegevoegde vensteropening met in het tweelicht ongedeelde ramen.
Kap
Het zadeldak is gedekt met keramische pannen. De aanbouw naast het lichthof is voorzien van een plat dak, afgewerkt met bitumen.
Beschrijving interieur per bouwlaag
Ten gevolge van meerdere verbouwingen en een recente afsplitsing van het pand aan de Varkenmarkt resteren behoudens het casco geen monumentale waarden.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als representatief voorbeeld van een dubbel woonhuis, gebouwd in de tweede helft van de 19e eeuw, in een gebied waar van oudsher veel bedrijfsmatige panden stonden.
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang door het ontwerp van de voorgevel in neoclassicistische stijl. De gevel is vrijwel origineel en een gaaf voorbeeld van een 19e-eeuwse lijstgevel. Het pand is van bouwhistorisch belang door de aanwezigheid van een ouder casco.
Gaafheid
Het pand is van belang door de gaafheid van het exterieur. De bouwkundige staat is goed.
Situering
Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de gevelreeks aan de Knolhaven en door de ligging aan het water van de Nieuwe Haven.
Bijlage
-
9122332.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Knolhaven 44
- Postcode: 3311BJ
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
Publicaties
- Vereniging Oud-Dordrecht, Dordtse stenen kunnen nog meer vertellen: Eerste stenen in Binnenstad en 19de-eeuwse Schil, Jaarboek 2020.
-
Knolhaven 45
- Postcode: 3311BJ
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
-
Knolhaven 46
- Datering: XVII
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Bouwstijl: Neoclassicisme
- Postcode: 3311BJ
Algemene beschrijving
Beneden- en bovenwoning (vermoedelijk een winkel op de hoek), nu woonhuis.
Ligging
Hoekpand gelegen op de kop van de Knolhaven en de Varkenmarkt.
Hoofdvorm
Pand op trapeziumvormig grondplan in twee (deels één) bouwlagen met kap.
Bouwgeschiedenis
Dordrecht is ontstaan in de twaalfde eeuw als ontginningsnederzetting in een uitgestrekt veenmoeras, precies daar waar de brede zeestromen overgaan in binnenwateren. De schippers moesten hier hun goederen overladen van zeeschepen in binnenschepen. In 1410 werd de Nieuwe Haven aangelegd; door het ophogen van een zandplaat in de rivier ontstond tussen zandplaat en rivier een haven die in westelijke richting op de Merwe uitmondde. De kade aan de oostzijde werd de Knolhaven genoemd, refererend aan de schepen met knolrapen die hier aanmeerden. De Varkenmarkt werd rond 1590 bebouwd, toen nog 'Nieuwe Strate' geheten.
Gelet op de kapconstructie zou de bouwmassa met het hoge schilddak aan de Varkenmarkt kunnen dateren uit de zeventiende eeuw. De voorgevel aan de Vleeshouwersstraat en de lagere aanbouw aan de Knolhaven dateren vermoedelijk uit de late negentiende eeuw.
In 1947 wordt vergunning verleend “voor de houten wanden wegbreken, vervangen door drijfsteenwanden, de vloer van de opkamer laten zakken gelijk met bg vloer”.
Eind twintigste eeuw is het pand intern verbouwd, waarbij de woningen tot één woning zijn samengevoegd.
Beschrijving exterieur per gevel
Voorgevel (zijde Knolhaven)
De gevel bestaat uit een tweelaags deel links en een éénlaags deel rechts, beide in lijn met de gevelwand aan de Knolhaven. Terugliggend hiervan, evenwijdig aan de Varkenmarkt, bevindt zich een hoge gevel in twee bouwlagen.
De gevel aan de Knolhaven is compleet gepleisterd met een horizontale voegverdeling.
Boven de gevelopeningen is met de voegen een hanenkam gesuggereerd. Het linker deel van de gevel wordt beëindigd met een hoofdgestel, bestaande uit een architraaf en een vlak fries, waar boven een uitkragende geprofileerde kroonlijst. Het rechter gedeelte wordt beëindigd met een geprofileerd houten boeiboord.
De hoge gevel is opgetrokken in baksteen in kruisverband met platvol voegwerk en is geheel geschilderd. De gevel wordt beëindigd met een geprofileerd houten boeiboord.
In het linker geveldeel bevinden zich op de begane grond twee vensteropeningen met een gemoderniseerd kozijn met onder het kalf vast ongedeeld glas en een ongedeeld bovenraam.
Op de verdieping bevindt zich een vensteropening met een identiek venster. Aan weerszijden hiervan bevindt zich een ronde vensteropening met een ongedeeld raam.
Op de scheiding van beide geveldelen bevindt zich een brede deuropening met in het dubbele kozijn twee gemoderniseerde deuren en twee ongedeelde bovenlichten.
In het rechter geveldeel bevindt zich een ronde vensteropening met een ongedeeld raam en rechts daarvan een vensteropening met een gemoderniseerd kozijn met onder het kalf vast ongedeeld glas en een ongedeeld bovenraam.
Op de verdieping bevindt zich een balkon, begrenst met een stalen spijlenhekwerk.
In de hoge gevel bevindt zich op de verdieping een vensteropening met in het kozijn een schuifvenster met een ongedeeld onder- en bovenraam.
Op de eerste verdieping bevinden zich drie vensteropeningen met in het kozijn een schuifvenster met een vierruits onderraam en een tweeruits bovenraam.
Linker zijgevel
De topgevel is opgetrokken in baksteen dat is vertind. Ankers zijn opgenomen. De gevel is tot het niveau van de zolder afgedekt door het buurpand.
In de gevel bevindt zich een vensteropening met in het kozijn een T-schuifvenster.
De gevel is beëindigd met een rollaag tussen de schouders en toptrede, die zijn afgedekt met een plavuis.
Achtergevel (zijde Varkenmarkt)
De gevel is in twee bouwlagen opgetrokken in bruingele baksteen in kruisverband met iets terugliggend voegwerk. De gevel is voorzien van een lage gepleisterde plint. In de gevel bevinden zich op de begane grond twee en op de verdieping één vensteropening met een kozijn met gemoderniseerde vulling met onder het kalf vast ongedeeld glas en een ongedeeld bovenraam.
De gevel wordt beëindigd met een houten boeiboord van de op de muur gesitueerde bakgoot.
Rechter zijgevel (zijde Vleeshouwersstraat)
De gevel is in twee bouwlagen opgetrokken in baksteen in kruisverband met iets terugliggend voegwerk en is compleet geschilderd. De gevel is voorzien van een lage gepleisterde plint. De lekdorpels op de begane grond zijn uitgevoerd in natuursteen en die op de verdieping in hout.
Op de begane grond bevindt zich centraal een casement in de vorm van een vensteropening. Aan weerszijden hiervan bevindt zich een vensteropening met een kozijn met gemoderniseerde vulling met onder het kalf vast ongedeeld glas en een ongedeeld bovenraam.
Ter hoogte van de verdiepingvloer bevindt zich een geprofileerde cordonband. Op de verdieping bevinden zich drie vensteropeningen met in het een kozijn een schuifvenster met een ongedeeld onder- en bovenraam.
De gevel wordt beëindigd met een fors hoofdgestel, bestaande uit een architraaf en een gelaagd fries, waar boven een uitkragende geprofileerde bakgoot kroonlijst.
Kap
Beide halve zadeldaken zijn gedekt met rode opnieuw verbeterde Hollandse pannen.
In het rechter dakvlak staat een dakkapel met een plat dak met aan de voorzijde een ongedeeld raam. In het achterdakvlak staan twee gemetselde schoorstenen.
Beschrijving interieur per bouwlaag
Het interieur is volledig verbouwd.
Er resteert een stucplafond met midden- en hoekornamenten en een perklijst in de kamer linksachter op de begane grond. In dezelfde kamer bevindt zich volgens mededeling van de bewoner achter de betimmering een gestuukte schouwboezem met tussen pilasters een geschilderd schoorsteenstuk (“grisaille”) en een bovenstuk met opgelegde bloemranken.
Het casco (met name de balklagen) is aan het zicht onttrokken door latere betimmeringen.
De kapconstructie bestaat uit eiken jukken, waarvan de jukdekplaat is afgeschoord op de gekromde (“krommers”) jukbenen. Hierover ligt de jukplaat, die is afgeschoord op de jukbenen. Het bovengedeelte van de spanten is niet zichtbaar. Van de muurplaat over de jukplaat tot de nok liggen gekantrechte grenen sporen, waarop een beschot van plaatmateriaal.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als representatief voorbeeld van een dubbel woonhuis, gebouwd in de tweede helft van de 19e eeuw, in een gebied waar van oudsher veel bedrijfsmatige panden stonden.
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang door het ontwerp van de voorgevel in neoclassicistische stijl. In het interieur zijn een geornamenteerd stucplafond en een achter betimmering verscholen grisaille bewaard gebleven. Het pand is van bouwhistorisch belang door de aanwezigheid van een ouder casco met vermoedelijk een originele (17e eeuwse?) kap.
Gaafheid
Het pand is gaaf in hoofdvorm. Door verbouwingen zijn het exterieur en het interieur ten dele origineel. De bouwkundige staat is goed.
Situering
Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de gevelreeks aan de Knolhaven en als onderdeel van de gevelreeks aan de Varkenmarkt. Tevens heeft het pand stedenbouwkundige waarde door de ligging op de kop van deze twee straten en door de ligging aan het water van de Nieuwe Haven.
Bijlage
-
9122333.pdf (opent in een nieuw venster)