Grotekerksbuurt
-
Grotekerksbuurt 1
- Datering: 1715
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Bouwstijl: Lodewijk XIV
- Postcode: 3311CA
Omschrijving
PAND met lijstgevel, in de lijst gedateerd 1715. Middenrisaliet en gepleisterde zijpilasters. Rijke Lodewijk XIV ornamentatie. Gesneden deur met bovenlicht, schuiframen XIX A.
Voor het linker gedeelte stoep met hek.
Fraai gebouw van algemeen belang wegens oudheidkundige en kunsthistorische waarde.
Publicaties
- Vereniging Oud-Dordrecht, Dordtse stenen kunnen nog meer vertellen: Eerste stenen in Binnenstad en 19de-eeuwse Schil, Jaarboek 2020.
- Het monumentenschildje van Grote Kerksbuurt 1, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.89 2023.
Externe links
-
Grotekerksbuurt 2
- Datering: XVIII-B
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Postcode: 3311CB
Omschrijving
PAND met lijstgevel (XVIII B) met verkropte kroonlijst. Gepleisterde puntgevel aan de achterzijde.
Achterhuis aan de Voorstraathaven met schilddak waarin dakvenster.
Gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Externe links
-
Grotekerksbuurt 4
- Datering: XVIII
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Postcode: 3311CB
Omschrijving
PAND met puntgeveltje (XVIII), beklampt XIX B, met goede onderpui.
Achter puntgevel met vlechtingen en geprofileerde topafdekking.
Gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Externe links
-
Grotekerksbuurt 5
- Datering: XVIII
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Postcode: 3311CA
Omschrijving
PAND met hoge gepleisterde lijstgevel (XVIII) met schuiframen en muurankers.
Gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Publicaties
- Albert van Engelenhoven, Dordtse huizen in bouwhistorisch perspectief aflevering 4: 'Het steenen archief der monumenten' - Het laat-middeleeuwse huis Grotekerksbuurt 5/7, juli 1999.
- Peter van Velzen, Een onderzoek naar de bouwhistorie van het monument Grotekerksbuurt 5/7 te Dordrecht, tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.3 1993.
Externe links
-
Grotekerksbuurt 6-8
- Datering: XIX-A
- Oorspronkelijke functie: Woon-bedrijfspand
- Postcode: 3311CB
Omschrijving
PAND met lijstgevel, XIX A, met gewijzigde pui en in de hoge verdieping schuiframen.
Achter: gepleisterde lijstgevel. Schilddak.
Gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Publicaties
- Kees Sigmond & Sjoerd de Meer, Een zoete belofte: Suikernijverheid in Dordrecht (17de-19de eeuw), Jaarboek Vereniging Oud-Dordrecht 2012.
Externe links
-
Grotekerksbuurt 9A
- Datering: 1913
- Oorspronkelijke functie: Ziekenhuis
- Bouwstijl: Eclecticisme
- Architect: Rietbergen
- Postcode: 3311CA
Algemene beschrijving
Voormalige vleugel van het Rooms-katholieke Ziekenhuis, nu woonhuis.
Ligging
Het pand is gelegen op een terugliggend perceel in de Grotekerksbuurt, aan de linkerzijde grenzend aan een rijksmonument (voormalig Sint-Jacobs gesticht) met aan de rechterzijde een smal pad.
Hoofdvorm
Pand op een rechthoekig grondplan in twee bouwlagen met kap en een latere achterbouw in twee bouwlagen met plat dak die niet onder de bescherming valt.
Bouwgeschiedenis
Dordrecht is ontstaan in de twaalfde eeuw als ontginningsnederzetting in een uitgestrekt veenmoeras, precies daar waar de brede zeestromen overgaan in binnenwateren. De schippers moesten hier hun goederen overladen van zeeschepen in binnenschepen. Op de oeverwallen lagen ook de eerste wegen. Het zijn de voorlopers van de huidige Voorstraat en Grotekerksbuurt/Groenmarkt/Wijnstraat. In de loop van de eeuwen ontstaat een aaneengesloten bebouwing van woonhuizen, woon-/winkelpanden en bedrijfspanden. Net als de Groenmarkt werd de Grotekerksbuurt tot in de 19e eeuw als onderdeel van de Wijnstraat beschouwd.
De Rooms-katholieke gemeenschap in Dordrecht had het gebied tussen de Kuipershaven, de Schrijversstraat en de Wijnstraat tot een plaats van rooms-katholiek onderwijs en sociale zorg bestemd. Al snel was meer ruimte nodig voor de wezen en ouden van dagen. Er werd uitgeweken naar de Grotekerksbuurt, waar het aangekochte pand 'St.Jakops gesticht' werd genoemd. Aan het eind van de 19e eeuw werd hier voorzichtig begonnen met medische handelingen.
In 1905 werd door Elisabeth Baesjou van Vronestein-Heytinck een schenking gedaan van 150.000 gulden ter nagedachtenis aan haar zoon, bestemd voor de bouw van een rooms-katholiek ziekenhuis voor Dordtenaren 'uit de minder gegoede stand'.
In 1913 wordt een vergunning verleend voor de bouw van de vleugel van het Rooms-katholieke ziekenhuis naar het ontwerp van architect M.J. Rietbergen (1878-1943), die door het hele land diverse Rooms-katholieke ziekenhuizen en scholen heeft ontworpen. De vleugel werd aan de rechter zijde aangebouwd aan de bestaande bebouwing. Het huidige pand vormt iets minder dan de helft van de diepte van de oorspronkelijke vleugel. Het achterste gedeelte van de vleugel was onderkelderd.
Op de verdieping was het voorste gedeelte van het pand identiek aan de begane grond ingedeeld. Achter het trappenhuis was een operatiekamer met bijbehorende ruimten gesitueerd. De zolder was niet ingedeeld.
In 2006 is een bouwvergunning verleend voor het in- en uitwendig veranderen van het inmiddels tot woning veranderde pand.
Beschrijving exterieur per gevel
Voorgevel
De gevel bestaat uit een iets terugliggend smal gedeelte aan de linker zijde en rechts de hoofdgevel in twee bouwlagen. De gevel is opgetrokken in licht roodbruine baksteen in kruisverband met gesneden voegwerk. De gevelopeningen zijn gesloten met een anderhalfsteens hanenkam tussen hardstenen aanzetblokken en met een hardstenen sluitsteen. In de vensteropeningen ligt een hardstenen lekdorpel.
In het terugliggende linker gedeelte bevindt zich een hoge deuropening met in het kozijn dubbele paneeldeuren met twee bossingpanelen en bovenin een zesruits glaspaneel. Boven het kalf bevindt zich een achtruits bovenlicht.
Op de verdieping bevindt zich een vensteropening met in het kozijn tweeruits stolpramen en boven het kalf een achtruits bovenlicht.
De hoofdgevel is voorzien van een lage uitgemetselde borstwering, afgesloten met een hardstenen waterslag, waarop gemetselde hoekpilasters staan, die over twee bouwlagen doorlopen. In de gevel is een in hardsteen uitgevoerde eerste steen opgenomen met daarop de tekst DE EERSTE STEEN GELEGD DOOR PASTOOR H.J.M. PICHOT 6 AUGUSTUS 1913.
Tussen de pilasters ligt de gevel een kop terug. Hierin bevindt zich op de begane grond in de as een deuropening met in het kozijn dubbele paneeldeuren met een bossingpaneel en een ongedeeld glaspaneel. Boven het kalf bevindt zich een achtruits bovenlicht. Aan weerszijden hiervan bevindt zich een vensteropening met in het kozijn een tweeruits onderraam en boven het kalf een achtruits bovenlicht.
In de borstwering van de verdieping is een hardstenen plaquette opgenomen met het opschrift FRANCOIS HEIJTINK BAESJOU STICHTING.
Op verdieping bevinden zich drie vensteropeningen met in het kozijn een tweeruits onderraam en boven het kalf een achtruits bovenlicht.
Boven de vensteropeningen van de verdieping bevinden zich twee hardstenen plaquettes met het opschrift "ANNO" en "MCMXIII".
De gevel wordt beëindigd met een hoofdgestel, bestaande uit een gemetselde bloklijst als architraaf en een fries met velden siermetselwerk, waarboven een op houten bewerkte klossen uitkragende kroonlijst.
Achtergevel
De oorspronkelijke binnenmuur is hoger opgetrokken en gecementeerd. Hier tegen is een tweelaags aanbouw met plat dak opgetrokken.
Rechter zijgevel
De gevel is opgetrokken in licht roodbruine baksteen in kruisverband met gesneden voegwerk. Op de begane grond bevindt zich aan de rechter zijde een later toegevoegde vensteropening met in het kozijn een ongedeeld raam onder en boven het kalf.
Op de verdieping bevinden zich drie vensteropeningen met in het kozijn een achtruits raam.
De gevel wordt beëindigd met een hoofdgestel, bestaande uit een gemetselde bloklijst als architraaf en een fries met velden siermetselwerk, waarboven een op houten bewerkte klossen uitkragende kroonlijst.
Kap
Het schilddak is gedekt met gesmoorde verbeterd Hollandse pannen.
In het voor- en het rechter zijdakvlak staan één respectievelijk twee dakkapellen met een opwaarts gewelfd dak. Aan de voorzijde bevindt zich een tweelicht met ongedeelde stolpramen en boven het kalf een tweeruits bovenraam. Het schild boven de ramen is voorzien van een betimmering van smalle houten delen.
In de nok staat aan de voorzijde een gemetselde schoorsteen.
Beschrijving interieur per bouwlaag
Geen opname.
Beschrijving tuin
Aan de voorzijde bevindt zich een tuin, die van de openbare weg is gescheiden door een smeedijzeren hekwerk tussen gemetselde hekpalen. Het hek bestaat uit een smalle poortdoorgang met een hek in twee bladen in lijn met de deuropening aan de linker zijde. Rechts hiervan is de opzet symmetrisch met in het midden een kort hek op een gemetselde muur en geheel rechts een gemetselde hekpaal. Aan weerszijden van het middengedeelte bevindt zich een brede poortdoorgang met een hek in twee bladen. Aan de rechter zijde van de tuin bevindt zich een hekwerk op een gemetselde muur.
Op de hekpaal aan de linker zijde na, zijn alle hekpalen en muren gecementeerd.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als voormalige vleugel van het Rooms-katholieke ziekenhuis in Dordrecht, gebouwd in het tweede decennium van de 20e eeuw.
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang door het ontwerp en de detaillering van de voorgevel. De erf afscheiding van de voortuin in de vorm van een smeedijzeren hekwerk, gemetselde muren en hekpalen is van monumentale waarde.
Gaafheid
Het pand is van belang door de gaafheid van de voorgevel en de erfafscheiding. De bouwkundige staat is goed.
Situering
Het pand heeft ensemblewaarde als voormalige uitbreiding van het voormalige ziekenhuis. Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de monumentale gevelreeks aan de Grotekerksbuurt in beschermd stadsgezicht en door zijn specifieke ligging achter de rooilijn waardoor een voortuin ontstaat in een gevelwand waarin de overige panden tegen de rooilijn aan zijn gebouwd.
Unieke waarde
Het pand heeft in typologisch opzicht een grote zeldzaamheidswaarde.
Publicaties
- Angenetha Balm-Kok, Het Sint Jacobs Gasthuijs: de historie van Grotekerksbuurt 9A te Dordrecht, 2021.
- Leon Pennings, Van emancipatie tot secularisatie: de sociaal-religieuze positie van de rooms-katholieken in en rond Dordrecht 1795-2011, tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.1 2012.
- Vereniging Oud-Dordrecht, Een steengoed verhaal: Dordtse gevelstenen spreken verder, Jaarboek 2019.
- Vereniging Oud-Dordrecht, Dordtse stenen kunnen nog meer vertellen: Eerste stenen in Binnenstad en 19de-eeuwse Schil, Jaarboek 2020.
- Aanvullingen en correcties op het Jaarboek 2020: Grotekerksbuurt 9, tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.1 2021.
Bijlage
-
9122310.pdf (opent in een nieuw venster)
Externe links
-
Grotekerksbuurt 10-12
- Datering: 1850
- Oorspronkelijke functie: Woon-bedrijfspand
- Bouwstijl: Neoclassicisme
- Postcode: 3311CB
Algemene beschrijving
Voormalige smederij met bovenwoning, nu woon- en bedrijfspand.
Ligging
Het pand is gelegen in een gesloten gevelwand in de Grotekerksbuurt, aan beide zijden grenzend aan een rijksmonument en met de achterzijde gelegen aan het water van de Voorstraatshaven.
Hoofdvorm
Pand op een rechthoekig grondplan in drie bouwlagen met kap en een achterbouw in één bouwlaag met plat dak.
Bouwgeschiedenis
Dordrecht is ontstaan in de twaalfde eeuw als ontginningsnederzetting in een uitgestrekt veenmoeras, precies daar waar de brede zeestromen overgaan in binnenwateren. De schippers moesten hier hun goederen overladen van zeeschepen in binnenschepen. Op de oeverwallen lagen ook de eerste wegen. Het zijn de voorlopers van de huidige Voorstraat en Grotekerksbuurt/Groenmarkt/Wijnstraat. In de loop van de eeuwen ontstaat een aaneengesloten bebouwing van woonhuizen, woon-/winkelpanden en bedrijfspanden. Net als de Groenmarkt werd de Grotekerksbuurt tot in de 19e eeuw als onderdeel van de Wijnstraat beschouwd.
Op de kadastrale kaart van 1832 is te zien, dat de twee percelen waarop dit pand gebouwd is, bestond uit twee woonhuizen met erf. Het pand is in de 19e eeuw gebouwd, tussen bestaande bouwmuren.
In 1922 krijgt de electrische smederij D.Mookhoek & Zoon vergunning voor het verbouwen van de smederij. De open plaats aan de linker zijde naast de aanbouw aan de achterzijde wordt bij de bedrijfsruimte getrokken. Het achterste deel van de aanbouw wordt compleet nieuw opgetrokken, waarbij de bestaande kademuur deels als basis dient voor de nieuwe achtergevel.
In 1925 wordt de voorpui op de begane grond gewijzigd. Aan de pui worden dubbele deuren toegevoegd en worden het bestaande raam aan de rechter zijde en de deur gewijzigd naar de nog bestaande situatie.
Beschrijving exterieur per gevel
Voorgevel
Tot het niveau van de verdiepingvloer is de gevel onder een puibalk geheel uitgevoerd in hout op een lage borstwering van geschilderde baksteen in kruisverband. De onderpui bestaat uit vier velden, van elkaar gescheiden door smalle vlakke kolommen op hardstenen neuten.
In het linker veld bevindt zich de entree tot de bovenwoning met in het kozijn een houten deur met onder een laag bossingpaneel en boven een paneel met een klein ongedeeld raam. Boven het kalf bevindt zich een zesruits bovenlicht. (de roedeverdeling is in 1925 toegevoegd)
Het tweede veld is ontstaan door de samenvoeging in 1925 van twee vensters. In het kozijn bevinden zich dubbele houten deuren met een dubbel onderpaneel en een twaalfruits glaspaneel boven. Boven het kalf bevindt zich een tweelicht met zesruits ramen.
Het derde veld, dat in 1925 is versmald, betreft de entree tot de begane grond. In het kozijn bevindt zich een houten deur met een dubbel onderpaneel en een achtruits glaspaneel boven. Boven het kalf bevindt zich een zesruits bovenlicht. In het meest rechtse veld bevindt zich een twaalfruits onderraam en boven het kalf een zesruits bovenraam.
Het bovendeel van de lijstgevel is gepleisterd met een horizontale voegverdeling.
Op de eerste verdieping bevinden zich links twee segmentboog-vensteropeningen met boven de houten lekdorpel een kozijn met een ongedeeld onder- en bovenraam met een glas-in-loodvulling.
Rechts bevindt zich een bredere en lagere segmentboogvensteropeningen met boven de houten lekdorpel een kozijn met een ongedeeld onder- en bovenraam met een glas-in-loodvulling.
Op de tweede verdieping bevinden zich drie kleinere segmentboogvensteropeningen met boven de houten lekdorpel een kozijn met een tweeruits onder- en bovenraam.
De gevel wordt beëindigd met een hoofdgestel, bestaande uit een gepleisterde architraaflijst, waar boven een fries en een uitkragende kroonlijst.
Achtergevel
De achtergevel van de achterbouw is opgetrokken op een deels bestaande en deels bij de bouw in 1922 nieuw opgetrokken kademuur. Het metselwerk is uitgevoerd in donker roodbruine baksteen in kruisverband met platvol voegwerk.
De gevel is opgezet met een penant aan weerszijden van een iets lager opgetrokken middengedeelte en afgesloten met een tweesteens rollaag met siermetselwerk. De gehele gevel wordt beëindigd met een dubbele iets uitkragende koppenrollaag. Op de rand staat een houten hekwerk.
In de gevel bevindt zich centraal een oorspronkelijke deuropening, die is gewijzigd in een vensteropening. Het ondergedeelte van het kozijn is afgewerkt met een dicht paneel, waarboven ongedeelde stolpramen. Tussen twee kalven in bevindt zich een tweelicht met tweeruits ramen. Bovenin bevindt zich een tweelicht met vierruits ramen.
Aan weerszijden van de deuropening bevindt zich een vensteropening met een tweelicht met onder het kalf een ongedeeld raam en erboven een vierruits raam.
De gevel van de hoofdbouwmassa is in twee bouwlagen opgetrokken in gele baksteen in kruisverband. Op de eerste verdieping bevindt zich een éénlaags uitbouw met een plat dak. In de gevel hiervan bevinden zich twee kleine vensteropeningen met een ongedeeld raam. Direct naast de uitbouw bevindt zich een oorspronkelijke gevelopening met een moderne pui. Rechts hiervan bevindt zich een tweelicht met een ongedeeld onder- en bovenraam.
Op de tweede verdieping bevinden zich drie oorspronkelijke vensteropeningen met boven de keramische lekdorpelstenen een gemoderniseerd kozijn.
De gevel wordt beëindigd met een houten boeiboord van de op het muurwerk gesitueerde goot.
Kap
Het schilddak is gedekt met gemengd gesmoorde en rode verbeterde Hollandse pannen.
Beschrijving interieur per bouwlaag
Begane grond
Aan de linker zijde is achter de entree naar de bovenwoning een klein portaal met aansluitend de trap afgescheiden van de bedrijfsruimte. In de bedrijfsruimte staan in de as 3 kolommen die de balklaag van de hoofdbouwmassa dragen. De ruimte is voorzien van een verlaagd plafond.
Eerste verdieping
De ruimten zijn allen voorzien van vlakke plafonds. Er vindt een gedeeltelijke herindeling plaats. Plaatselijk is achter de plafonds een enkelvoudige balklaag waar te nemen, waar boven een vloer van delen. De balken zijn voorzien van een duivejagerprofiel.
Tweede verdieping
Het niveau is nieuw ingedeeld (er vindt een gedeeltelijke herindeling plaats). De ruimten zijn deels voorzien van vlakke plafonds. Plaatselijk is achter de plafonds een enkelvoudige balklaag waar te nemen, waar op een vloer van brede delen.
Zolder
De zolder is ingedeeld in twee ruimten.
De gordingenkap bezit A-spanten met deels hergebruik van oude spantbenen (waarin oude gaten van de pen/gat-verbindingen)
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als voorbeeld van een 19e-eeuws woon -en bedrijfspand, waarschijnlijk na de bouw al in gebruik als smederij, gebouwd in een van de oudste woon- en werkgebieden van Dordrecht
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang door het aanzien van de 19e-eeuwse lijstgevel waarbij de wijziging van de voorpui in 1925 geen afbreuk doet aan het geheel. Het pand is van bouwhistorisch belang door de aanwezigheid van onderdelen van een ouder casco, waaronder bouwmuren en vermoedelijk vloerconstructies.
Gaafheid
De voorgevel is grotendeels in originele staat, de achtergevel van de aanbouw is in de originele staat van 1922. De bouwkundige staat is redelijk.
Situering
Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de monumentale gevelreeks aan de Grotekerksbuurt in beschermd stadsgezicht en door zijn ligging aan het water van de Voorstraatshaven.
Bijlage
-
9122311.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Grotekerksbuurt 11-15
- Naam: Het Pelgrimshuis
- Datering: XVIII-d
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Bouwstijl: Lodewijk XVI
- Postcode: 3311CA
Omschrijving
PAND met lijstgevel, Lodewijk XVI, oorspronkelijk bestaande uit vijf vensterassen met middenrisaliet in stuc gepleisterd. Linker deel blijkens steen in 1893 bijgemaakt.
Fraai gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Publicaties
- Vereniging Oud-Dordrecht, Dordtse stenen kunnen nog meer vertellen: Eerste stenen in Binnenstad en 19de-eeuwse Schil, Jaarboek 2020.
- Aanvullingen en correcties op het Jaarboek 2020: Grotekerksbuurt 15, tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.1 2021.
Externe links
-
Grotekerksbuurt 14
- Datering: 1753
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Bouwstijl: Lodewijk XV (Rococo)
- Postcode: 3311CB
Omschrijving
PAND met eenvoudige gevel met verkropte kroonlijst, gesneden en met consoles, Lodewijk XV. Gedateerd 1753. Empire schuiframen en hijsnok. Schilddak.
Achter: gepleisterde lijstgevel.
Fraai gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Externe links
-
Grotekerksbuurt 16
- Datering: XVIII
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Bouwstijl: Lodewijk XV (Rococo)
- Postcode: 3311CB
Omschrijving
PAND met monumentale lijstgevel (midden XVIII) met hardstenen plint en getoogde vensters. Rijk versierde middenpartij met gesneden deur, Lodewijk XV.
Stoephek. Hardstenen geprofileerde vensterdorpels.
Bij de restauratie (ca. 1957) werden in de vensters weer schuiframen met 18e-eeuwse roedenverdeling aangebracht.
Inwendig: gang met stucwerk Lodewijk XVI.
Aan de Voorstraathaven: hoge puntgevel met Empire ramen.
Fraai gebouw van algemeen belang wegens oudheidkundige en kunsthistorische waarde.
Publicaties
- Angenetha Balm-Kok, Het Philgebouw: Grotekerksbuurt 16 Dordrecht, 2023.
Externe links
-
Grotekerksbuurt 18-20
- Datering: XVIII-b
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Bouwstijl: Lodewijk XIV
- Postcode: 3311CB
Omschrijving
PAND met klokgevel (XVIII b) met frontonbekroning en voluten. Deur en kalf gesneden, evenals de consoles, Lodewijk XIV. Geprofileerde vensteromlijstingen. Schuiframen stijl XVIII.
Achtergevel met hijsluik en Empire ramen. Schilddak.
Fraai gebouw van algemeen belang wegens oudheidkundige en kunsthistorische waarde.
Externe links
-
Grotekerksbuurt 19
- Postcode: 3311CA
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
-
Grotekerksbuurt 22-24
- Datering: 1919
- Oorspronkelijke functie: Pakhuis
- Bouwstijl: Amsterdamse school
- Postcode: 3311CB
Algemene beschrijving
Voormalig dubbel pand (pakhuis met bovenwoning en pakhuis), in 1924 geheel verbouwd tot wagenmakerij en bovenwoning, nu woon- en bedrijfspand.
Ligging
Het pand is gelegen in een gesloten gevelwand in de Grotekerksbuurt, aan beide zijden grenzend aan een rijksmonument en met de achterzijde gelegen aan het water van de Voorstraatshaven.
Hoofdvorm
Pand op een rechthoekig grondplan in drie bouwlagen, waarvan één in de kap en een achterbouw in één bouwlaag met plat dak.
Bouwgeschiedenis
Dordrecht is ontstaan in de twaalfde eeuw als ontginningsnederzetting in een uitgestrekt veenmoeras, precies daar waar de brede zeestromen overgaan in binnenwateren. De schippers moesten hier hun goederen overladen van zeeschepen in binnenschepen. Op de oeverwallen lagen ook de eerste wegen. Het zijn de voorlopers van de huidige Voorstraat en Grotekerksbuurt/Groenmarkt/Wijnstraat. In de loop van de eeuwen ontstaat een aaneengesloten bebouwing van woonhuizen, woon-/winkelpanden en bedrijfspanden. Net als de Groenmarkt werd de Grotekerksbuurt tot in de 19e eeuw als onderdeel van de Wijnstraat beschouwd.
In 1919 wordt het linker pand, een pakhuis met bovenwoning intern verbouwd. Het achterste gedeelte van het perceel was onbebouwd. Bij de verbouwing werd een doorgang in de bouwmuur met het rechter buurpand, een pakhuis, gemaakt.
In 1924 worden beide panden samengevoegd. Bij de verbouwing zijn beide panden op de bouwmuren met de buurpanden na volledig gesloopt. Het nieuwe pand met bovenwoning beslaat het gehele perceel van de straat tot aan de Voorstraatshaven. De opdrachtgever was D. Meeldijk, wagenmaker.
Beschrijving exterieur per gevel
Voorgevel
De gevel bezit een spiegelsymmetrische opzet over de middenas. De gevel is opgetrokken in licht roodbruine baksteen in kruisverband met iets terugliggend voegwerk. Zware lateien boven de gevelopeningen zijn in beton uitgevoerd.
Op de begane grond bevindt zich onder een over de volle breedte van de gevel doorlopende latei, centraal een brede en hoge gevelopening, voorzien van een drievoudige deur. De deuren bezitten twee bossingpanelen onderin en bovenin twee drieruits glaspanelen met een horizontale roedeverdeling. In de middelste deur is in het ondergedeelte een loopdeur opgenomen. In de dagkanten dan de gevelopening zijn drie blokjes opgenomen. De bovenste en onderste zijn gecementeerd, de middelste zijn uitgevoerd in hardsteen met het opschrift "DIRK MEELDIJK" (linker blok) en "ANNO 1924" (rechter blok). In de doorgang liggen op straatniveau aan weerszijden een schampsteen.
Aan de linker zijde bevindt zich onder een latei een deuropening met in het kozijn met een deur met smalle bossingpanelen en een klein ongedeeld raampje achter een smeedijzeren rooster. Boven de latei bevindt zich een vensteropening met in het kozijn een achtruits bovenlicht met een horizontale roedeverdeling, die is voorzien van geel getinte beglazing.
Aan de rechter zijde bevindt zich onder een latei een vensteropening met in het kozijn met een ongedeeld raam. Boven de latei bevindt zich een vensteropening met in het kozijn een achtruits raam met een horizontale roedeverdeling, die is voorzien van geel getinte beglazing.
Rechts van het onderraam bevindt zich een brievengleuf, die is verbijzonderd met rode baksteen, waarin het opschrift "BRIEVEN" is opgenomen.
Op de eerste verdieping bevinden zich twee identieke vensteropeningen met een tweelicht met ongedeelde onderramen en zesruits bovenramen met een horizontale roedeverdeling, die zijn voorzien van geel getinte beglazing. Voor de onderramen zijn twee horizontale staven als doorvalbeveiliging aangebracht.
Op zolderniveau bevinden zich twee identieke vensteropeningen met een tweelicht met achtruits bovenramen met een horizontale roedeverdeling. Voor de ramen is een twee hekwerk als doorvalbeveiliging aangebracht.
Ter hoogte van de lateien van de zolderverdieping wordt de gevel aan de linker en rechter zijde beëindigd met een uitkragende betonnen dekplaat, waar onder enige uitgemetselde koppen als versiering. Een gelijkvormig element bevindt zich in de as van de gevel. Hier tussenin bevinden zich links en rechts een rechte gevelopbouw beëindigd met een gedrukte top. De top is verbijzonderd met verticaal metselwerk en voorzien van een afdekking in lood.
Tussen beide toppen is de gevel met een terugliggende top bekroond. De top is opgetrokken in siermetselwerk van op zijn plat verwerkte baksteen. De top is eveneens voorzien van een afdekking in lood.
Achtergevel (woonhuis)
De gevel is opgetrokken in licht roodbruine baksteen in kruisverband met platvol voegwerk. De begane grond is afgedekt door de doorlopende bedrijfsruimte.
Op de verdieping bevindt zich links een brede vensteropening met een gemoderniseerde pui. Aan de rechter zijde bevindt zich een deuropening met een gemoderniseerde deur. Geheel rechts bevindt zich een hoog geplaatste kleine vensteropening.
De gevel wordt beëindigd met een houten gootboei van de op het muurwerk gesitueerde bakgoot.
Achtergevel (bedrijfsruimte)
De gevel ligt in lijn met de kademuur en is geheel in hout opgetrokken. Op de begane grond bevindt zich centraal een deuropening met dubbele deuren met een bossingpaneel en bovenin een vierruits glaspaneel. Aan weerszijden hiervan bevindt zich een tweelicht met boven een gesloten lage borstwering een zesruits raam.
De borstwering van de verdieping is bekleed met houten delen. Hierboven bevindt zich een vensterstrook met zes vierruits ramen. De middelste twee ramen zijn smaller dan de overige.
De gevel wordt beëindigd met een houten boeiboord van het achterliggende platte dak.
Kap
Het woonhuis bezit een afgeplat schilddak gedekt met rode verbeterd Hollandse pannen.
In het achterdakvlak staat een brede dakkapel met een plat dak.
Het achter het balkon gelegen bedrijfsgedeelte bezit in het eerste gedeelte een plat dak - met oorspronkelijk een lichtkap - en daar achter een plat dak.
Beschrijving interieur per bouwlaag
Begane grond
Op de begane grond bevindt zich een nagenoeg niet ingedeelde ruimte, waarvan aan de voorzijde aan de linker zijde de trapopgang naar de verdieping is afgescheiden. Aan de achterzijde bevindt zich een tussenniveau op ongeveer 3 meter boven de begane grond.
De draagconstructie op dit niveau bestaat uit kolommen in profielstaal, die zware houten liggers dragen van de verdiepingsvloer. De liggers en kolommen zijn bekleed. De velden tussen de liggers zijn afgewerkt met kraaldelen.
Eerste verdieping
De woning beslaat ongeveer 1/3 van de totale diepte van het pand. De trap van de begane grond sluit met een bovenkwart aan op een overloop. In lijn met de trap liggen aan de achterzijde een kast en een toilet. Aan de voorzijde ligt links de keuken en rechts de woonkamer, die middels een kastenwand met schuifdeuren was verbonden met een achterkamer (en-suite). De opgang naar de zolder ligt boven de andere trap.
Intern resteren een stucplafond met een eenvoudige perklijst, binnen paneeldeuren en de trapopgang met bewerkte trappalen en een leuning op gefigureerde spijlen.
Tegen de achtergevel ligt een ondiep beloopbaar dak. De bedrijfsruimte is aan de achterzijde tot ruim anderhalve bouwlaag opgetrokken.
Zolder
De trap van de eerste verdieping sluit met een bovenkwart aan op een zolderruimte. Aan de voorzijde liggen twee slaapkamers.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als representatief voorbeeld van een woon -en bedrijfspand, in 1924 gebouwd als wagenmakerij en bovenwoning in een van de oudste woon- en werkgebieden van Dordrecht.
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang door het functionele ontwerp van de voorgevel. Opvallende elementen zijn de betonnen lateien en de beëindiging van de gevel door het met lood beklede metselwerk. Het pand is van bouwhistorisch belang door de aanwezigheid van de oude bouwmuren.
Gaafheid
Het pand is van belang door de gaafheid van de hoofdvorm en het exterieur.
Zowel de gehele voorgevel als de achtergevel van de bedrijfsruimte zijn grotendeels in originele staat. De bouwkundige staat is redelijk.
Situering
Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de monumentale gevelreeks aan de Grotekerksbuurt in beschermd stadsgezicht en door zijn ligging aan het water van de Voorstraatshaven.
Publicaties
- Mîchiel van Maurik Broekman, Carrosserie- en Wagenbouw Fa. D. Meeldijk & Zn., tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.1 2014.
- Vereniging Oud-Dordrecht, Een steengoed verhaal: Dordtse gevelstenen spreken verder, Jaarboek 2019.
- Vereniging Oud-Dordrecht, Dordtse stenen kunnen nog meer vertellen: Eerste stenen in Binnenstad en 19de-eeuwse Schil, Jaarboek 2020.
Bijlage
-
9122312.pdf (opent in een nieuw venster)
Externe links
-
Grotekerksbuurt 25-27
- Datering: XVIII
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Postcode: 3311CA
Omschrijving
PAND met trapgevel (XVIII) met topconsole en verweerde gevelsteen. Schuiframen.
Fraai gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Publicaties
- Vereniging Oud-Dordrecht, Een steengoed verhaal: Dordtse gevelstenen spreken verder, Jaarboek 2019.
Externe links
-
Grotekerksbuurt 26-28
- Datering: XIX-A
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Postcode: 3311CB
Omschrijving
PAND met eenvoudige lijstgevel, XIX A.
Gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Externe links
-
Grotekerksbuurt 29
- Datering: XVIII
- Oorspronkelijke functie: Pakhuis
- Postcode: 3311CA
Omschrijving
Pand met lijstgevel (XVIII), gepleisterd XIX A. PAKHUIS.
Gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Externe links
-
Grotekerksbuurt 30
- Datering: XIX-A
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Postcode: 3311CB
Omschrijving
PAND met eenvoudige lijstgevel XIX A. Huis met schilddak.
Aan de Voorstraathaven gepleisterde lijstgevel.
Gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Externe links
-
Grotekerksbuurt 31-33
- Datering: 1882
- Oorspronkelijke functie: Bedrijfspand
- Bouwstijl: Eclecticisme
- Architect: Veth
- Postcode: 3311CA
Inleiding
In opdracht van de firma Jacob van Wageningen gebouwde bedrijfspand bevatte oorspronkelijk een KANTOOR, een PAKHUIS voor ijzer en een WINKEL annex TOONKAMER. Het in een Eclectische stijl, met veel Classicistische elementen gebouwde pand verrees in 1882-1883 naar een ontwerp van de bekende Dordtse architect H.W. Veth, van wie diverse gebouwen in Dordrecht bewaard zijn gebleven.
Het voormalige ijzerpakhuis staat op de plaats waar koopman van Wageningen reeds zijn bedrijf voerde in een viertal van oorsprong middeleeuwse panden tussen de Schuitenmakerstraat en de Manhuisstraat. In 1880 werd na de aankoop van een vijfde pand het nieuwe onderkomen aan de Grotekerksbuurt gerealiseerd.
De onderpui van het pand heeft onder meer in de oorlogsjaren diverse verbouwingen ondergaan, waarbij echter het oorspronkelijke aanzien niet noemenswaardig werd aangetast. In 1949 kwam het pand in het bezit van het warenhuis Vroom & Dreesman als garage, ten behoeve waarvan de middelste gevelopeningen op de begane grond zijn verbreed. Het vooraanzicht van het gebouw is sindsdien niet meer gewijzigd.
Tegenwoordig is een deel van de verdieping van het pand nog in gebruik als woning. Het voormalige ijzerpakhuis maakt deel uit van het beschermde stadsgezicht van Dordrecht.
Omschrijving
Het pand heeft een vrijwel rechthoekige plattegrond en is opgetrokken in schoon metselwerk en gepleisterde baksteen. Het gebouw heeft een twee bouwlagen en een kaplaag tellend centraal pakhuis onder zadeldak bedekt met Hollandse pannen en aan weerszijden een kantoor/winkelvleugel van twee lagen met plat dak met mastiekdekking. Het pand heeft rechtgesloten gevelopeningen op de begane grond. De verdiepingsvensters zijn getoogd in de middenpartij en rechtgesloten, met houten penanten en (schuif)kozijnen in de vleugels. Over de gehele gevel loopt een geprofileerde kroonlijst, die verkropt over de lisenen.
Het gebouw heeft een driedelige voorgevel, bestaande uit een centrale, brede topgevel en een lijstgevel aan weerszijden. In het centrale deel op de begane grond drie paar rechtgesloten inrijdeuren met gepleisterde omlijsting en op de verdieping drie getoogde vensters. De verdiepingsvensters staan onder segmentbogen van gele baksteen en in rechthoekige velden van schone baksteen die worden verlevendigd door banden van gele baksteen. De velden worden omlijst door gestucte lisenen en cordonlijsten. Centraal in de driedelige geveltop bevindt zich een rond, gietijzeren roosvenster. De bakstenen velden in deze top zijn eveneens verlevendigd door banden van gele baksteen. De top heeft een geprofileerde deklijst en wordt bekroond door een lage tuit. De boven hardstenen plinten staande kantoor- (links) en winkelvleugel (rechts) zijn geplaatst tussen twee gestucte, geprofileerde lisenen met spaarvelden. Tussen de bouwlagen ligt een geprofileerde cordonlijst. De gevelopeningen in beide bouwlagen zijn geplaatst tussen houten penanten met een kapiteeltje. De linkervleugel is drie-assig met links een paneeldeur met bovenlicht, op de verdieping drie vensters met glas-in-lood. De rechter vleugel is twee-assig en heeft links een vrij moderne deur met links ervan een venster met schuifraam en op de verdieping twee vierruits-vensters met schuiframen. De overige gevels van het voormalige pakhuis zijn sober en onversierd.
De gevelopeningen in de rechter zijgevel hebben niet meer de oorspronkelijke ramen.
Een hoger opgaand hoekvolume onder plat aan de achterzijde (Manhuisstraat) bevat een aantal rechtgesloten en rondboogvormige vensters die zijn dichtgemetseld. Aan de gevels van dit volume zijn een aantal schieters bevestigd. De vensters in het lagere, onder een schilddak met Hollandse pannen staand bouwdeel aan de Manhuisstraat zijn ook niet de oorspronkelijke, evenals de ramen in de getoogde vensters van de kopgevel aan de Schuitemakersstraat. Het pand heeft inwendig nog een vrij grote, ongedeelde pakhuisruimte met houten kolommen. Een deel van de verdieping is in gebruik als woonhuis.
Waardering
Het laat negentiende-eeuwse bedrijfsgebouw is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische, de architectuurhistorische en de stedenbouwkundige waarde.
- Het bedrijfsgebouw is van cultuurhistorisch belang als een representatief voorbeeld van een laat negentiende-eeuws bedrijfsgebouw in de historische binnenstad van Dordrecht.
- Het gebouw is van architectuurhistorisch belang vanwege de kwaliteiten van de representatieve voorgevel.
- Het bedrijfsgebouw heeft stedenbouwkundige en ensemblewaarde vanwege de bijzondere situering en als een belangrijk onderdeel van een gesloten gevelwand van historisch waardevolle panden.
- Het pand is tevens van belang vanwege de herkenbaarheid en de grote mate van gaafheid van het vooraanzicht.
Publicaties
- Redactie, Andermaal de Firma Jakob van Wageningen, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.56 2015.
- Vereniging Oud-Dordrecht, Een steengoed verhaal: Dordtse gevelstenen spreken verder, Jaarboek 2019.
- Jean M.A. van Wageningen, Van snuif naar staal: De firma Jakob van Wageningen, tweehonderd jaar handel, Jaarboek Vereniging Oud-Dordrecht 2013.
- Werkgroep "Het Nieuwe Werck", Huibert Willem Veth 1833-1909: Architect te Dordrecht, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.28 2008.
Externe links
-
Grotekerksbuurt 32
- Datering: 1715
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Postcode: 3311CB
Omschrijving
PAND met brede lijstgevel, gedateerd in de verkropte kroonlijst 1715. Deur met bovenlicht en pilasteromlijsting, schuiframen stijl XVIII.
Stoep met fraai gesmeed hek.
Achtergevel aan de Voorstraathaven met sierankers en schuiframen in stijl XVIII.
Gerestaureerd.
Fraai gebouw van algemeen belang wegens oudheidkundige en kunsthistorische waarde.
Externe links
-
Grotekerksbuurt 34
- Datering: XVII
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Postcode: 3311CB
Omschrijving
WOONHUIS (XVII) met aan de voorzijde lijstgevel met pui en ramen stijl XVIII.
Aan de achterzijde puntgevel met vlechtingen en ramen in stijl ca. 1800.
Voorgevel met hijsbalk.
Gerestaureerd: 1962.
Fraai gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Externe links
Pagina 1 van 2
- 1
- 2