Grote Appelsteiger

• Grote Appelsteiger 1-3
  • Datering: XVII
  • Oorspronkelijke functie: Woonhuis
  • Bouwstijl: Renaissance
  • Postcode: 3311EB
   

  Opmerking

  Als hoekpand is Grote Appelsteiger 1-3 een onderdeel van het Rijksmonument Voorstraat 237.

  Publicaties

  • Jaap Bouman, Verhalen van Dordrecht 2: Gezichten van Dordrecht, 2010.
  • Vereniging Oud-Dordrecht, De Dordtse gevel / Lijst van Dordtse gevels, Jaarverslag 1981.
  • Vereniging Oud-Dordrecht, Meesterlijk metselwerk: De Dordtse gevel (1584-1798), Jaarboek 2016.

  ---

  Externe links

  • monumentenregister.cultureelerfgoed.nl

  ---

• Grote Appelsteiger 2
  • Datering: 1600-1700
  • Oorspronkelijke functie: Pakhuis
  • Bouwstijl: Traditionalisme
  • Postcode: 3311EB
   

  Algemene beschrijving

  Voormalig pakhuis.

  Ligging

  Het pand is gelegen in een gesloten gevelreeks aan een zijstraat van de Voorstraat: de Grote Appelsteiger die na de zijstraat de hoek omgaat en uitkomt bij de Wijnbrug.

  Hoofdvorm

  Tussenpand op een nagenoeg rechthoekig grondplan in drie bouwlagen, waarvan één in de kap.

  Bouwgeschiedenis

  Vanaf de twaalfde eeuw krijgt Dordrecht vorm als een kleine nederzetting aan beide oevers van een veenstroompje, de Thure of Thuredrecht. De oudste bebouwing ontstaat op de zuidelijke oever van dit riviertje. Op deze oever lag de eerste weg, tevens rivierdijk. Het is de voorloper van de huidige Voorstraat. In de loop der tijd ontstaat eerst bebouwing aan de landzijde van de Voorstraat, maar al snel - waarschijnlijk al in de 14e eeuw - volgt ook bebouwing aan de havenzijde. Toegang tot die haven is dan nog bijna alleen via steigers mogelijk.

  De Grote Appelsteiger wordt voor het eerst in 1419 genoemd als 'den steghert mitten ghewedde' en is één van de oudste steigers. Ghewedde betekent hier wed- en drenkplaats voor paarden. Sinds 1677 heet de steiger vanwege de verplaatsing van de appelmarkt Grote Appelsteiger (soms ook Steegoverslootsteiger).

  Op de plattegrond uit 1832 (minuutplan) behoort Appelsteiger 2 tot de bebouwing op het achtererf of achterhuis van het huis en rijksmonument op Voorstraat 243 (nr. 13781). Het achterhuis is bij het rijksmonument omschreven als 'achterhuis (XVIII) met hoog schilddak'. Het pand heeft gezien de steile dakhelling een hoge ouderdom.

  Het huis op de zuidwesthoek Appelsteiger/Voorstraat heette Struysenburch en is gebouwd in de 16e eeuw. Op een tekening uit ca. 1845 is het huis Struijsenburch aan de Voorstraat te zien, daarachter Appelsteiger 2 met zes grote ramen of mogelijk luiken. Onzeker is of de duidelijk zichtbare hijsbalk tot het pand behoort, het lijkt te wijzen op de functie van pakhuis. Het lijkt geen eigen entree aan deze gevelzijde te hebben. De zichtbare deur lijkt bij het naburige hoekpand met erker te horen.

  In 1941 wordt een bouwvergunning verleend voor het verbouwen van Voorstraat 243. Het pand inclusief het perceel aan de Appelsteiger was destijds in gebruik als café, met een ruimte aan de Appelsteiger in gebruik als spoelruimte. Voor de verbouwing wordt de café ruimte uitgebreid en de spoelruimte bijgevoegd. Hiervoor worden grote doorbraken gemaakt in de bouwmuur. De verdieping blijft in gebruik als opslag.

  In 1978 worden de panden verbouwd door het Amerikaans Import-huis. De grootste wijziging voor de Appelsteiger betreft het aanbrengen van een deur, links in de gevel. Ook is er sprake van eventueel vervangen van de dakconstructie, maar het is niet duidelijk of dit ook daadwerkelijk uitgevoerd is.

  Beschrijving exterieur per gevel

  Voorgevel

  De gevel is in twee bouwlagen opgetrokken in baksteen en geheel gepleisterd. Ankers markeren de ligging van de balklagen van de eerste en zolderverdieping. Alle vensteropeningen zijn voorzien van een gemoderniseerde invulling.

  Op de begane grond bevindt zich aan de linker zijde een met een rondboog gesloten deuropening met een kozijn met daarin dubbele deuren en boven het kalf een half radvenster. Rechts hiervan bevinden zich twee met een rondboog gesloten vensteropeningen met in het kozijn een ongedeeld onderraam en boven het kalf een half radvenster.

  Op de eerste verdieping bevinden zich drie rechte vensteropeningen met achtruits stolpramen en een achtruits bovenraam

  De gevel wordt beëindigd met een houten boeiboord van de op het muurwerk gesitueerde bakgoot.

  Rechter zijgevel

  De gevel is over twee bouwlagen afgedekt door een aanbouw.

  De geveltop is opgetrokken in roodbruine baksteen in kruisverband met platvol voegwerk. Ankers markeren de positie van de gordingen en de nok.

  Het onderste deel van de gevel is gepleisterd. Hierin bevindt zich een deuropening met een moderne invulling.

  Kap

  Het hoge zadeldak met de nok evenwijdig aan de straat is gedekt met rode Oudhollandse pannen.

  Beschrijving interieur per bouwlaag

  Geen opname.

  Waardering

  Voor een meer uitgebreide waardering is bouwhistorisch onderzoek gewenst.

  Cultuurhistorische waarde

  Het pand is van cultuurhistorisch belang als voormalig pakhuis dat op het erf stond van rijksmonument Voorstraat 243. Het pand is gelegen in een van de oudste straten van Dordrecht, waar van oudsher bedrijven en woningen gevestigd waren.

  Architectonische waarde

  Het pand is van bouwhistorisch belang door de ouderdom van het casco (XVII?) en de vermoedelijke bouwhistorische waarde van de kapconstructie.

  Gaafheid

  Het object is gaaf in hoofdvorm. Het exterieur is deels gewijzigd. De bouwkundige staat is goed.

  Situering

  Het pand heeft ensemblewaarde als onderdeel van het voormalig complex Voorstraat 243. Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de monumentale gevelreeks aan de Grote Appelsteiger - hoek Voorstraat in beschermd stadsgezicht.

  Bijlage

  • 
    9122437.pdf (opent in een nieuw venster)

  ---