Boomstraat
-
Boombrug
- Datering: 1959
- Oorspronkelijke functie: Brug met brugwachtershuisje
- Bouwstijl: Functionalisme
- Postcode: 3311TC
Algemene beschrijving
Ophaalbrug met twee brugwachtershuisjes.
Ligging
Brug over de Wijnhaven in het verlengde van de Boomstraat en de Wijnstraat met ten zuiden van de brug het water van de Wijnhaven en ten noorden van de brug het water van de grote rivieren.
Hoofdvorm
Oeververbinding met een beweegbaar gedeelte tussen twee landhoofden. De brug is uitgevoerd als ophaalbrug.
Bouwgeschiedenis
De Boombrug wordt in de stadsrekeningen van 1284-1285 voor het eerste vermeld als die grote brueghe. De brug overspande oorspronkelijk het breedste deel van de Voorstraats-of Wijnhaven, oorspronkelijk de uitmonding van de middeleeuwse rivier de Thuredrith in de Merwede.
De havenmondig is door de eeuwen heen steeds verder versmald. In 1777 wordt voor het eerst melding gemaakt van de Boombrug. Op de plattegrond uit 1832 wordt de brug nog gewoon aangeduid als 'Den Boom'. De naam verwijst naar de draaiboom die op deze locatie de haven afsloot van de rivier.
Bij de realisatie van de herontwikkeling van het centrumgebied werd de Boomstraat aan de zuidzijde - na sloop van de bebouwing daar - verbreed en de bestaande brug vervangen door de huidige. Op 29 november 1960 kreeg de brug bij raadsbesluit de naam Boombrug.
Beschrijving brug
De vaste oeververbinding bestaat uit twee landhoofden, waar tussen het beweegbare brugdek zich bevindt.
De brughoofden met de kademuren in het verlengde daarvan zijn uitgevoerd in beton met een bekleding van natuursteen en een dekplaat in graniet. Hoeken zijn uitgevoerd in blokken graniet.
Het beweegbare gedeelte inclusief de hamei, de balans, de balanskist en de leuningen zijn uitgevoerd in staal.
Het brugdek is geasfalteerd en verdeeld in een rijweg met aan weerszijden een iets verhoogd voetpad.
Beschrijving brugwachtershuisjes
Ten zuidwesten van de brug aan de Wijnstraat en ten noordoosten van de brug aan de Boomstraat bevindt zich een brugwachtershuisje.
De brugwachtershuisjes hebben een ruim een meter hoge basis uitgevoerd in beton met een bekleding van natuursteen en een dekplaat in graniet. Hoeken zijn uitgevoerd in blokken graniet. De opbouw is vervaardigd in staal met ongedeelde vaste beglazing. De brugwachtershuisjes hebben een in koper uitgevoerd plat dak.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
De brug is van cultuurhistorisch belang als opvolger van een zeer oude verbinding tussen de twee landhoofden en als object dat een representatief voorbeeld is van de stedelijke vernieuwing die eind jaren vijftig begon in de historische binnenstad van Dordrecht.
Architectonische waarde
De brug en brugwachtershuisjes zijn van architectuurhistorisch belang door de kwaliteit van het ontwerp. De huisjes zijn een gaaf voorbeeld van een ontwerp in de stijl van het functionalisme.
Gaafheid
Het object is van belang door de gaafheid van de brug en de brugwachtershuisjes, waar vrijwel niets aan gewijzigd is. De bouwkundige staat is goed.
Situering
Het object heeft stedenbouwkundige waarde als oeververbinding over de Wijnhaven en als markant gelegen object in het historisch centrum van Dordrecht, beschermd stadsgezicht.
Unieke waarde
In architectonisch en stedenbouwkundig opzicht bezit het object een zekere zeldzaamheidswaarde.
Bijlage
-
9122605.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Boomstraat 1
- Datering: XVII
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Postcode: 3311TC
Opmerking
Als hoekpand is Boomstraat 1 een onderdeel van het Rijksmonument Voorstraat 25.
Externe links
-
Boomstraat 15, 17 en 19
- Datering: 1908-1909
- Oorspronkelijke functie: Woon-winkelpand
- Bouwstijl: Rationalisme
- Architect: Waals
- Postcode: 3311TC
Algemene beschrijving
Winkel met bovenwoningen. Gebouwd als complex, samen met Bolwerk 4.
Ligging
Het complex ligt in een bocht van een gesloten gevelwand aan de noordoostelijk zijde van het historisch centrum aan het Bolwerk en de Boomstraat.
Hoofdvorm
Pand op trapeziumvormig grondplan, in drie bouwlagen met kap.
Bouwgeschiedenis
De huidige Boomstraat volgt het tracé van de 14e eeuwse stadsmuur. Deze muur is rond 1450 geslecht toen het noordelijker gelegen deel ook bij de stad werd getrokken. Bebouwing kan nooit ouder zijn dan circa 1450.
In 1908 wordt een vergunning verleend voor de bouw van een magazijn, winkel en drie bovenwoningen (Bolwerk 4 én Boomstraat 15/17/19) naar het ontwerp van architect J.P. Waals. Voor de realisatie worden bestaande panden met een café, winkel en een bakkerij gesloopt.
Het complex bestaat uit drie beuken. Het linkerdeel met twee beuken, Bolwerk 4, was bestemd voor de opdrachtgever, H.A. Gelissen en werd ingedeeld als winkel met kantoor op de begane grond, met woonruimte op de begane grond en alle verdiepingen. Het rechterdeel aan de Boomstraat werd ingedeeld als magazijn van 'Scheeps- en Machinekamerbehoeften' met twee verhuurbare bovenwoningen.
Beschrijving exterieur per gevel
Het pand bestond uit een woning op de eerste verdieping met het linkerdeel van de zolder (nummer 19), een magazijn op de begane grond (nummer 17) en een woning op de tweede verdieping met het rechterdeel van de zolder (nummer 15). De beschrijving betreft het totale pand.
Voorgevel complex
De gevel telt drie bouwlagen, opgetrokken in roodbruine baksteen in kruisverband met iets terugliggend voegwerk. De gevelopeningen zijn voorzien van een natuurstenen lekdorpel en zijn gesloten met een natuurstenen latei.
Op de begane grond bevindt zich aan de linker zijde de entree tot de woning op de eerste verdieping en rechts die tot de woning op de tweede verdieping. De identieke entrees bestaan uit een kozijn met een paneeldeur en een ongedeeld bovenlicht. De deur aan de linker zijde is gemoderniseerd, die aan de rechter zijde is oorspronkelijk met een plaat voor het onderpaneel en een negenruits bovenpaneel. In de as van de gevel bevindt zich de entree tot de bedrijfsruimte op de begane grond. De segmentboogvormige deuropening is voorzien van een kozijn met paneeldeuren met twee verticale onderpanelen en een negenruits bovenpaneel. Het bovenlicht bestaat uit drie ruiten bovenin en onderin een lage vierruits strook. Aan weerszijden van de deuropening bevindt zich een segmentboogvormige vensteropening met boven een lage borstwering een ongedeeld onderraam en een bovenraam gelijk aan dat boven de deuropening. Boven de drie segmentbogen bevindt zich een natuurstenen band met het opschrift SCHEEPS en MACHINEKAMERBEHOEFTEN.
Op de eerste verdieping bevinden zich centraal een brede en twee smalle, door tweesteens muurdammen van elkaar gescheiden vensteropeningen met in het kozijn een ongedeeld onder- en bovenraam. De middelste vensteropening is iets hoger dan de andere. Aan weerszijden hiervan bevinden zich twee hoog geplaatste, door een steens muurdam van elkaar gescheiden, smalle vensteropeningen met in het kozijn een ongedeeld raam. De ramen van deze verdieping zijn gemoderniseerd. Onder deze vensters bevindt zich een gevelsteen met het opschrift ANNO en 1909.
Op de tweede verdieping bevinden zich centraal een brede en twee smalle, door tweesteens muurdammen van elkaar gescheiden vensteropeningen met centraal een tweelicht met een ongedeeld onderraam en zesruits bovenramen. In de buitenste kozijnen bevindt zich een ongedeeld onderraam en zesruits bovenraam. Aan weerszijden hiervan bevindt zich een in lijn met de bovenramen geplaatste vensteropening met een tweelicht met zesruits ramen. Onder deze vensters bevindt zich een gevelsteen met de afbeelding van de Nederlandse leeuw.
De gevel wordt beëindigd met een op bewerkte houten klossen uitkragende geprofileerde bakgoot.
Achtergevel
De achtergevel ligt op de begane grond en eerste verdieping niet vrij. Een vroegere binnenplaats is dichtgemaakt en via de voormalig achteruitgang van Boomstraat 17 is er een verbinding gekomen met het achterliggende pand.
Op de begane grond is in ieder geval nog de deuropening met bovenraam aanwezig en een rechts naastgelegen raam. Op de tweede verdieping zijn ook nog de raamopeningen en - vullingen aanwezig.
Kap
Het dak van het complex bestaat uit een rondom lopend schilddak, met plat. Aan de voorzijde is een topgevel toegevoegd, de scheiding met Bolwerk 2 wordt gevormd door de topgevel waar het platte dak op aansluit.
Het dak is aan de voorzijde voorzien van een afwerking met bitumen singles, de achterzijde is afgewerkt met gesmoorde kruispannen.
Aan de voorzijde bevinden zich ter hoogte van de middenas van de rechterbeuk van Bolwerk 4 en ter hoogte van de middenas van Boomstraat 17 een dakkapel met een aankapping op de hoofdkap.
Beschrijving interieur per bouwlaag
Begane grond
Achter beide entrees naar de bovenwoningen bevindt zich een korte gang met aansluitend de trap naar boven.
De bedrijfsruimte op de begane grond is niet ingedeeld.
Oorspronkelijk bestond er een verbinding met de aangrenzende bedrijfsruimte in Bolwerk 4, die in de huidige situatie is gesloten. Aan de achterzijde is de oorspronkelijke open binnenplaats toegevoegd en een verbinding met het achterliggende pakhuis gemaakt.
Eerste, tweede verdieping en zolder
Geen opname.
Waardering
Het achterliggende pakhuis maakt geen onderdeel van de bescherming uit.
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als voorbeeld van een onderdeel van een 'nieuwbouwcomplex' met woningen en bedrijfsruimte gebouwd in het eerste decennium van de vorige eeuw in een gebied waar vanaf de 19e eeuw zowel bedrijfspanden als woningbouw gerealiseerd werden.
Architectonische waarde
Het pand is samen met het gelijktijdig gebouwde pand Bolwerk 4 van architectuurhistorisch belang als representatief voorbeeld van een pand gebouwd in de stijl van het rationalisme, met het kenmerkende gebruik van natuursteen voor constructieve onderdelen en de verbijzondering van bouwdelen, zoals het trappenhuis van Bolwerk 4. Het pand heeft bouwhistorische waarde door de vermoedelijke aanwezigheid van oudere bouwmuren (de scheidingsmuur van Bolwerk 4 en Boomstraat 15, 17, 19).
Gaafheid
Het pand is van belang vanwege de gaafheid van de vorm en het exterieur, met name aan de voorzijde en de kap. De bouwkundige staat is redelijk.
Situering
Het pand heeft ensemblewaarde in relatie met Bolwerk 4 door de gelijktijdige bouw van dit complex. Het pand heeft ensemblewaarde in relatie met Bolwerk 2 door de architectonische verwantschap. Het complex heeft stedenbouwkundige waarde door de ligging in een beeldbepalende gevelreeks in beschermd stadsgezicht en door de ligging in de as van de Taankade.
Publicaties
- Angenetha Balm-Kok, Wonen op 't Blaau Bolwerck, 2012.
Bijlage
-
9122845.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Boomstraat 25
- Datering: 1800
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Postcode: 3311TC
Omschrijving
PAND met lijstgevel (ca. 1800). Deuromlijsting met gesneden fries en eenvoudig bovenlicht. Bovenvensters uit de bouwtijd van de gevel.
Stoep, hardstenen plint.
Belangrijk als afsluiting van de Wijnhaven.
Gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Externe links
-
Boomstraat 27
- Datering: XIX
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Postcode: 3311TC
Omschrijving
PAND met eenvoudige lijstgevel (midden XIX).
Hardstenen plint, stoep en stoephekken.
Belangrijk als afsluiting van de Wijnhaven.
Gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Publicaties
- Kees Sigmond, Boomstraat 27: een historisch pand met twee gezichten, tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.2 2011.
Externe links
-
Boomstraat 37
- Naam: Hotel Bellevue
- Datering: 1840
- Oorspronkelijke functie: Hotel
- Bouwstijl: Eclecticisme
- Architect: Tenenti
- Postcode: 3311TC
Inleiding
Met de bouw van HOTEL Bellevue is begonnen in 1840. Het huidige aanzien van het in stedenbouwkundig opzicht zeer bijzonder gesitueerde gebouw wordt voornamelijk bepaald door de veranderingen die het in de tweede helft van de negentiende eeuw en het begin van de twintigste eeuw heeft ondergaan. Het hotel heeft daardoor vooral de stilistische kenmerken van het Eclecticisme. Ondanks de diverse aanpassingen die het gebouw heeft ondergaan is de hoofdvorm voor een belangrijk deel intact gebleven.
De architecten die hebben gewerkt aan de negentiende-eeuwse delen van het hotel zijn niet bekend. Vroeg twintigste-eeuwse veranderingen zijn uitgevoerd naar ontwerp van de Dordtse architect Carel Tenenti jr.
Het aan de kop van de Wijnhaven en aan de Oude Maas staande hotel heeft een strategische situering nabij de aanlegsteiger bij de vroeg zeventiende-eeuwse Groothoofdspoort, vanwaar ooit de veerboten naar Rotterdam en Gorinchem voeren. Vanaf het hotel reed bovendien lange tijd een paardentram naar het spoorwegstation. Het hotel ligt op het restant van een dijklichaam langs de Oude Maas en heeft een extra onderverdieping aan de achterzijde.
In de loop der tijd is de dakbedekking vernieuwd en is de borstwering van de voorgevel betegeld. Het interieur is ook voor een groot deel gemoderniseerd. Het hotel maakt deel uit van het beschermde stadsgezicht van Dordrecht.
Omschrijving
Het hotel heeft een min of meer rechthoekige plattegrond en is deels opgetrokken in witgeschilderde verblendsteen en deels in gepleisterde baksteen. Het gebouw bestaat uit drie panden met lijstgevels. Het linker pand telt vier bouwlagen met schilddak, het middelste pand drie bouwlagen met mansardekap en het hoekpand rechts telt twee lagen met een mezzanino onder plat dak. Het schilddak is bedekt met Hollandse pannen, de andere kappen hebben een vernieuwde dakbedekking. De gevels hebben rechthoekige vensters met houten (schuif)kozijnen, aan de bovenzijde voorzien van gestucte latei en aan de onderzijde van een hardstenen dorpel. De vensters van het hoekpand hebben rijke omlijstingen. Het hotel heeft een niet oorspronkelijke betegelde plint en heeft aan de voorzijde over de gehele breedte een bordes met geblokte hardstenen randen en een ijzeren hekwerk dat is verlevendigd met dennenappels en sterren. De volumes zijn met brede geprofileerde gootlijsten afgesloten.
De drie-assige voorgevel van het middelste bouwdeel is gepleisterd met schijnvoegen en heeft centraal de entreepartij met drie hardstenen treden, een samengesteld kozijn met een zware paneeldeur met getoogde profiellijsten en met een rond, getralied deurlicht. De ramen aan weerszijden van de deur en het bovenlicht zijn gevuld met glas-in-lood waarin het stadswapen van Dordrecht en de Nederlandse leeuw zijn afgebeeld. Links van de entree een venster en rechts een blinde vensterpartij. Op beide verdiepingen drie vensters. In de kap een dakkapel met een rondboogvenstertje tussen twee bewerkte penanten en met een rond timpaan dat rust op consoles.
De drie-assige voorgevel van het linker bouwdeel is eveneens gepleisterd met schijnvoegen en heeft op de begane grond vier vensters met T-ramen en op de drie verdiepingen telkens drie vensters. Ter hoogte van de eerste verdiepingsvloer ligt een brede band waarop in zwarte letters "Hotel Bellevue" staat. Uit het dakschild steekt een dakkapel met een venster met tweedelig kozijn en plat dak.
De drie-assige voorgevel van het rechter pand is (gebroken) wit geverfd en heeft een reeks horizontale, gepleisterde banden. De begane grond bevat twee blinde vensters en een venster met schuifkozijn, in de verdieping staan drie vensters met daarboven een mezzanino met drie kleinere vensters met tweedelige kozijnen.
De rechter zijgevel heeft een smal en een breder schuin geplaatst geveldeel en een doorlopende hoge geblokte borstwering. In het smalle deel twee ronde vensters, in het schuine deel twee souterrainvensters, op de begane grond en op de verdieping twee samengestelde kozijnen met langs het middenraam twee vrijstaande, ijzeren, gedraaide zuiltjes met cannelures en Corintisch kapiteel en met drieledig bovenlicht met glas-in-lood. De tweede verdieping heeft twee tweeledige mezzanino vensters.
De achtergevel heeft een souterrain en links een driezijdige, gemetselde torenachtige uitbouw tot aan de dakrand. Naast de toren een drie-assig geveldeel en rechts daarvan een vijf-assig geveldeel met hogere gootlijst. De gevel is vlak gepleisterd, met alleen schijnvoegen ter plaatse van het souterrain. Alle vensters staan in een geprofileerde omlijsting met een gestucte onderdorpel. Ter hoogte van de begane grond een glazen erker over 7 vensterassen, die wordt ondersteund door zes gietijzeren zuiltjes waartussen een ijzeren hekwerk is geplaatst. De torenachtige uitbouw heeft op begane grondniveau drie vensters met glas-in-lood in de bovenlichten en op de verdieping drie vensters met schuifkozijnen. De ramen staan in samengestelde vensters met houten penanten met cannelures en met diamantkopmotieven. Ze zijn aan de bovenzijde voorzien van geprofileerde segmentbogen met diagonale motieven in de boogtrommels. Rechts van de torenuitbouw één vensteras en vervolgens de brede erker met op het dak een balkon met sierlijke, ijzeren borstwering. De kozijnen van de erker hebben bewerkte penanten en driedelige bovenlichten met stalen roeden. Aan het balkon twee enkele deuren en een dubbele deur. Op de verdiepingen vensters met glas-in-lood in de bovenlichten en met openslaande ramen. Het vijfassige rechter bouwdeel heeft op de vierde laag kleinere vensters met vierruits schuiframen.
De linker zijgevel van het hotel grenst aan de Groothoofdspoort en heeft tegen het achterste deel op de begane grond een eenlaags aanbouw met plat dak waarin een venster is geplaatst. Hierboven telt de zijgevel twee vensterassen, met op de eerste verdieping een venster met T-raam en een blind venster, op de tweede een zesruits schuifkozijn en een blind venster en op de derde twee kleine vensters.
Het interieur heeft nog enkele originele onderdelen zoals het tochtportaal met stucplafond met panelen en eierlijsten en meerruits glasdeuren en ramen met geslepen glas, houten lambriseringen, ingebouwde kasten en een houten verandavloer.
Waardering
Het negentiende-eeuwse hotel is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische, de architectuurhistorische en de stedenbouwkundige waarde.
- Het hotel is van cultuurhistorisch belang als het oudste nog als zodanig functionerende gebouw in Dordrecht waar onder meer menig schrijver en schilder zijn werk- en slaapplaats had.
- Het hotel is van architectuurhistorisch belang vanwege de kwaliteiten van het ontwerp, vanwege de detaillering en de materiaaltoepassing.
- Het hotel heeft stedenbouwkundige waarde door de markante ligging naast de Groothoofdspoort en aan de Oude Maas en aan de noordkop van de Wijnhaven.
- Het hotel is tevens van belang vanwege de herkenbaarheid en de ruime mate van gaafheid van het exterieur.
Publicaties
- Angenetha Balm, Het misverstand dat 'het Kasteel van Heijdelberg' opleverde, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.48 2013.
- Angenetha Balm, Logement ‘Belle Vue’ (1), tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.61 2016.
- Angenetha Balm, Logement ‘Belle Vue’ (2), tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.62 2017.
- Angenetha Balm, Logement ‘Belle Vue’ (3), tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.63 2017.
- Arnold Busch, Boudiers Hotel Bellevue, tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.1 2019.
- M.C. Dorst, Dordrecht Ondergronds Briefrapport 14: Boomstraat 37, Hotel Bellevue - Een bureauonderzoek en een archeologische begeleiding, 2009.
- Jeanine Katsman en Arie van 't Zelfde, Bijzondere restauraties: Oude monumenten krijgen nieuw leven, DiEP Magazine nr.15 2010.
- Christine Weijs, Muurbloempjes, tijdschrift Vereniging Oud-Dordrecht nr.2 2012.
Externe links