Bagijnhof
-
Bagijnhof 1, 3 en 5
- Datering: 1910
- Oorspronkelijke functie: Bankgebouw
- Bouwstijl: Traditionalisme
- Architect: Gratama
- Postcode: 3311KE
Algemene beschrijving
Voormalig bankgebouw, nu detailhandelspand.
Ligging
Gesitueerd in het centrum aan het Bagijnhof op de kop van een bouwblok tussen de Bagijnestraat en de Lange Breestraat.
Hoofdvorm
Gebouw op nagenoeg rechthoekig grondplan in drie hoge bouwlagen met een hoger opgetrokken toren aan de linker zijde.
Bouwgeschiedenis
Het huidige Bagijnhof heette oorspronkelijk Begynenstraete. Het wordt al in 1312 zo genoemd omdat aan de westzijde het hof van de begijnen was gebouwd. Het opvallende pleintje tussen Lange Breestraat en de Bagijnhof werd vanaf de 16e tot in de 19e eeuw de Moordhoek genoemd. Waarschijnlijk verwijst die naam naar één van de drie huizen die aan het pleintje stonden, waarvan er één 'moertcuijjll' werd genoemd (1563). Het pleintje en de drie huizen liggen nu deels onder het Bagijnhof en deels onder de bebouwing daaraan. De Lange Breestraat is de breedste van de straten die parallel lopen aan de Voorstraat(shaven) en wordt al in 1404 Breedstrate genoemd.
De Bagijnestraat ontstaat pas in 1890 nadat de oude binnengracht ter plaatse gedempt was. Na de sanering van 1926-1927 werd de straat een doodlopende steeg.
Op de hoek van het Bagijnhof en Bagijnestraat waren oorspronkelijk drie kavels. De Moordhoek is waarschijnlijk tussen 1850 en 1875 volgebouwd. Van deze bebouwing is nog geen documentatie. Het bouwjaar van het grote hoekpand dat in 1917 wordt verbouwd is onbekend. Het bankgebouw van de Incassobank Dordrecht met bovenwoning wordt uitgebreid met een kelder voor kluis en archief en één bouwlaag met plat dak aan de zijde van de Bagijnestraat. De uitbreiding is geheel in stijl met het bestaande pand en ontworpen door de Dordtse architect Carel Tenenti.
In 1930 wordt in de publieksruimte een ruimere balie gemaakt naar het ontwerp van Arie Boers Azn.
In 1938 wordt het bestaande bankgebouw grotendeels vervangen door een nieuwbouw die ook het kavel op het Bagijnhof tot aan de Lange Breestraat beslaat. Op dit kavel, vroeger ook wel bekend als de moordhoek, was de lunchroom van de Dordrechtse Melk Inrichting gevestigd. Het plan voor het nieuwe bankgebouw voor de Incassobank NV wordt ingediend als verbouwing, waarbij op een aantal bouwmuren na een geheel nieuw pand wordt opgetrokken. Het ontwerp is ondertekend door Jan Gratama van bureau Gratama en Dinger te Amsterdam.
Gratama (1877-1947) zocht naar wegen om moderne technieken en moderne opvattingen over architectuur in te passen in de bestaande Nederlandse tradities en de bestaande bebouwde omgeving. Zo was Gratama een voortrekker op het gebied van het gebruik van beton en verwierf hij onder meer bekendheid met een betonnen pakhuis in de P. Jacobszstraat in Amsterdam. In de eerste jaren koos hij de kant van de modernisten en zocht hij aansluiting bij de Amsterdamse School. In de loop der jaren schoof Gratama op in meer traditionele en historiserende richting. In 1938 maakte hij diverse ontwerpen voor filialen van de Incassobank: in Lisse, Nijmegen, Amsterdam en Amstelveen. Deze panden vertonen veel onderlinge gelijkenis.
Tussen 1938 en 1965 wordt het gebouw aan de zijde van de Lange Breestraat uitgebreid met een vleugel in twee bouwlagen met kap.
In 1965 wordt een fietsenberging in de Bagijnestraat verbouwd tot kantoor.
In 1968 wordt een bankautomaat geplaatst in het raam op hoek Lange Breestraat / Bagijnehof.
In het laatste kwart van de twintigste eeuw wordt het pand verbouwd tot huisvesting voor detailhandel.
Beschrijving exterieur per gevel
Voorgevel
De gevel is boven een met natuursteen platen beklede plint in drie bouwlagen opgetrokken in licht roodbruine baksteen in kruisverband met gesneden voegwerk. De gevel wordt beëindigd met een in hout uitgevoerd hoofdgestel, bestaande uit een eenvoudige architraaf en een vlak fries, waar boven een op klossen fors uitkragende kroonlijst. De gevel bezit zeven vensterassen.
Het middendeel van de gevel (as 4) is als risaliet een kop vooruitgeschoven. Het risaliet is verbijzonderd op de begane grond met een kader in natuursteen om een brede deuropening, dat op de verdieping als eenvoudiger kader rond een vensteropening op de eerste verdieping is voortgezet en wordt beëindigd met de lekdorpel van het venster op de tweede verdieping. Het hoofdgestel loopt vooruitgeschoven in verstek door over het risaliet.
De deuropening is door een bij de laatste verbouwing toegevoegde luifel gehalveerd in hoogte. In de vensteropening op de eerste verdieping bevinden zich in het kozijn zesruits stolpramen onder het kalf en erboven vierruits ramen aan weerszijden van een middenstijl. In de vensteropening op de tweede verdieping bevinden zich in het kozijn zesruits stolpramen.
De drie assen aan weerszijden van het risaliet zijn op de hoge begane grond na identiek van opzet met op de eerste verdieping een vensteropening met in het kozijn zesruits stolpramen onder het kalf en erboven vierruits ramen aan weerszijden van een middenstijl. In de vensteropening op de tweede verdieping bevinden zich in het kozijn zesruits stolpramen.
Oorspronkelijk bevond zich in elke as op de begane grond een vensteropening. De onderramen waren aan de buitenzijde voorzien van een ijzeren spijlenhekwerk. Bij de laatste verbouwing zijn op de begane grond aan weerszijden van het risaliet grote gevelopeningen gemaakt, waarin een moderne invulling is gemaakt.
Linker zijgevel - Bagijnestraat
De gevel bestaat uit een éénlaags gedeelte aan de linker zijde en een bouwdeel in drie bouwlagen aan de rechter zijde.
Het linker geveldeel is opgetrokken in licht roodbruine baksteen in halfsteens verband met gesneden voegwerk. Het metselwerk wordt beëindigd met een houten geprofileerd boeiboord van het achtergelegen platte dak. In de gevel bevinden zich vijf vensteropeningen, die grotendeels zijn afgedekt door een aanbouw, en op de grens met het rechter geveldeel een deuropening. De deuropening is voorzien van een kader van blokpilasters in natuursteen, die een houten hoofdgestel dragen. In het kozijn bevindt zich een houten deur met een paneel van staand verwerkte delen. Boven de deuropening bevindt zich een vensteropening met in het kozijn een vijftienruits raam.
Het rechter geveldeel is boven een met natuursteen platen beklede plint in drie bouwlagen opgetrokken in licht roodbruine baksteen in kruisverband met gesneden voegwerk. De gevel wordt beëindigd met een in hout uitgevoerd hoofdgestel, bestaande uit een eenvoudige architraaf en een vlak fries, waar boven een op klossen fors uitkragende kroonlijst. De gevel bezit aan de linker zijde tussen de eerste en de tweede vensteras een lichte knik.
In de eerste as is de begane grond gesloten. Op de verdieping bevindt zich een vensteropening met in het kozijn een zesruits raam. Op de tweede verdieping bevindt zich een vensteropening met in het kozijn een ongedeeld onder- en bovenraam.
Op de begane grond bevindt zich in de tweede as een casement, waarin onder en boven een met siermetselwerk uitgevoerde borstwering een vensteropening. De onderste vensteropening is voorzien van een twaalfruits raam en de bovenste van een tweelicht met vierruits ramen. Op de eerste verdieping bevindt zich een vensteropening met in het kruiskozijn zesruits onderramen en vierruits bovenramen. Op de tweede verdieping bevindt zich een vensteropening met in het tweelicht zesruits ramen.
Op de scheiding tussen de tweede en derde as bevindt zich op de eerste en tweede verdieping een hoog geplaatste kleine vensteropening met in het kozijn een ongedeeld raam.
In de derde as is de gevel bij de laatste verbouwing geopend en voorzien van een moderne driezijdige erker, die de oorspronkelijke erker vervangt. Op de verdieping bevindt zich een deuropening met in het kozijn onder het kalf achtruits dubbele deuren en boven het kalf vierruits ramen aan weerszijden van een middenstijl. Op de tweede verdieping bevindt zich een vensteropening met in het tweelicht zesruits ramen.
Achtergevel
De gevel is aan de linker zijde afgedekt door de tussen 1938 en 1965 aan de zijde van de Lange Breestraat gerealiseerde vleugel in twee bouwlagen, aan de straatzijde met kap. In aansluiting hierop is het resterende geveldeel afgedekt op de begane grond door een éénlaags aanbouw met een plat dak.
De gevel is opgetrokken in lichtrode baksteen in kruisverband met platvol voegwerk. De gevel wordt beëindigd met een houten boeiboord van het achterliggend plat dak. Aan de rechter zijde wordt een iets hoger geveldeel beëindigd met een houten geprofileerde lijst van de op het muurwerk gesitueerde bakgoot.
Het linker geveldeel is gepleisterd met een blokverdeling. Mogelijk is dit deel van de achtergevel ouder dan 1917. In dit geveldeel bevindt zich op de tweede verdieping een hoge vensteropening met in het kozijn onder het kalf een afdichting met plaatmateriaal en erboven een achttienruits raam (3 x 6). Rechts hiervan bevindt zich op de eerste verdieping een vensteropening met in het kruiskozijn zesruits onderramen en tweeruits bovenramen. Op de tweede verdieping bevindt zich een smalle vensteropening met in het kozijn een vierruits onderraam en een tweeruits bovenraam.
In het rechter geveldeel bevindt zich op de eerste verdieping een vensteropening met in de pui centraal dubbele deuren met een ongedeeld glaspaneel en een ongedeeld bovenlicht met aan weerszijden een ongedeeld onder- en bovenraam. Rechts hiervan bevindt zich een kleine hooggeplaatste vensteropening met in het kozijn een ongedeeld raam. Geheel rechts bevindt zich een deuropening met in het kozijn een deur met een ongedeeld glaspaneel.
Op de tweede verdieping bevindt zich een vensteropening met centraal een ongedeeld raam en aan weerszijden een ongedeeld onder- en bovenraam. Rechts hiervan bevindt zich een kleine hooggeplaatste vensteropening met in het kozijn een ongedeeld raam. Geheel rechts bevindt zich een deuropening met in het kozijn een deur met een ongedeeld glaspaneel.
Rechter zijgevel Lange Breestraat
De gevel bestaat uit een bouwdeel in drie bouwlagen aan de linker zijde en een tweelaags gedeelte aan de rechter zijde.
Het linker geveldeel is boven een met natuursteen platen beklede plint in drie bouwlagen opgetrokken in licht roodbruine baksteen in kruisverband met gesneden voegwerk. De gevel wordt beëindigd met een in hout uitgevoerd hoofdgestel, bestaande uit een eenvoudige architraaf en een vlak fries, waar boven een op klossen fors uitkragende kroonlijst.
Op de begane grond bevindt zich een éénlaags uitbouw, die is voorzien van een nieuwe pui. Op de eerste verdieping bevindt zich een vensteropening met in het kruiskozijn zesruits onderramen en vierruits bovenramen. Op de tweede verdieping bevindt zich een vensteropening met in het tweelicht zesruits ramen.
Het rechter geveldeel is opgetrokken in licht roodbruine baksteen in halfsteens verband met gesneden voegwerk. Het metselwerk wordt beëindigd met een houten op klossen uitkragende bakgoot. In de gevel bevinden zich op de begane grond en de eerste verdieping zes vensteropeningen. In het kozijn op de begane grond bevindt zich een negenruits onderraam en een drieruits bovenraam. Op de verdieping bevindt zich in het kozijn een negenruits raam.
Aan de rechter zijde bevindt zich een deuropening, voorzien van een kader in natuursteen. In het kozijn bevindt zich een houten deur met een paneel van staand verwerkte delen. Boven de deuropening bevindt zich een plaquette, waarop een tekst die aangeeft dat op deze locatie het geboortehuis van Jaques Perk stond. Op de verdieping bevindt zich een kleinere vensteropening met in het kozijn een vierruits raam.
Kap
De hoofdbouwmassa aan de zijde van het Bagijnehof is voorzien van een hoog schilddak, dat omloopt aan de zijde van de Bagijnestraat. De kap is gedekt met gesmoorde verbeterd Hollandse pannen. In de uiteinden van de nok en op de hoek van beide kappen staat een met leien afgewerkte schoorsteen, voorzien van een natuurstenen dekplaat, waarop een smeedijzeren sierelement staat.
Aan de achterzijde is het pand deels voorzien van een plat dak.De vleugel aan de Lange Breestraat is aan de straatzijde voorzien van een zadeldak, gedekt met gesmoorde verbeterd Hollandse pannen.
Beschrijving interieur per bouwlaag
Als gevolg van meerdere verbouwingen is het oorspronkelijke interieur gedeeltelijk gewijzigd. Casco - funderingen, bouwmuren, tussenmuren, balklagen/vloeren (deels) - en kapconstructie zijn van monumentale waarde. Voor het overige is nader onderzoek nodig.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als representatief voorbeeld van een bankgebouw, gebouwd eind jaren dertig in de 20e eeuw in een stadsdeel waar zich vanaf de 19e eeuw veel bank- en handelsgebouwen vestigden.
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang vanwege het ontwerp in traditionele stijl uit een vooroorlogse periode waarin meer teruggegrepen werd naar klassieke voorbeelden. Tevens is het pand van architectuurhistorisch belang als onderdeel van het oeuvre van de architect Jan Gratama (1877-1947).
Gaafheid
Het pand is van belang door de herkenbaarheid en gaafheid van het exterieur, behoudens de wijzigingen op de begane grond. De bouwkundige staat is goed.
Situering
Het pand heeft stedenbouwkundige waarde door de markante ligging aan het Bagijnhof in beschermd stadsgezicht en door zijn massa die tevens de hoeken van het Bagijnhof met de Bagijnestraat en de Lange Breestraat beslaat.
Unieke waarde
Het pand heeft een zekere zeldzaamheidswaarde in typologisch opzicht.
Bijlage
-
9122399.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Bagijnhof 7, 9 en 11
- Naam: Lindershuis
- Datering: 1920
- Oorspronkelijke functie: Winkel
- Bouwstijl: Amsterdamse school
- Architect: Duynstee
- Postcode: 3311KE
Algemene beschrijving
Winkelpand.
Ligging
Gesitueerd aan het Bagijnhof op de hoek van de Raamstraat en de Bagijnestraat.
Hoofdvorm
Gebouw op nagenoeg rechthoekig grondplan in drie hoge bouwlagen met een hoge kap.
Bouwgeschiedenis
Het huidige Bagijnhof heette oorspronkelijk Begynenstraete. Het wordt al in 1312 zo genoemd omdat aan de westzijde het hof van de begijnen was gebouwd. Parallel aan de straat liep een brede tak van de binnengracht die ter hoogte van dit perceel afboog en in 1890 de Bagijnestraat werd. De demping van de binnengracht resulteerde in een plaatselijke verbreding van de straat. Na de sanering van 1926-1927 werd de straat een doodlopende steeg.
Het gebouw is in 1920 opgericht als warenhuis KOFA Linders. Het bouwjaar is terug te vinden in het reliëf op de noordoostelijke gevel. Het ontwerp is gemaakt door architect Jos Duynstee uit Den Haag. Van deze architect zijn meer winkelpanden in Den Haag bekend. Hij gaat in stijl met zijn tijd mee, en het Lindershuis is een exponent van een iets eerder door hem ontworpen Haags winkelpand, de voormalige tapijthandel Gescher en Kemper uit 1918. Het ontwerp voor de gebroeders Linders in Amsterdamse School Stijl is duidelijk beïnvloed door het Amsterdamse scheepvaarthuis van Van der Mey uit 1916.
De bouw van warenhuizen heeft in Nederland in de laatste jaren van de Eerste Wereldoorlog een grote vlucht genomen die pas tijdens de recessie in de dertiger jaren tot stilstand komt. In deze periode is te zien dat een verzakelijking van de Amsterdamse School stijl ontstaat, waarbij kosten en modernisering ook een rol spelen.
Het warenhuis Linders heeft nog enkele ingrijpende verbouwingen ondergaan, waaronder een modernisering in 1933 door B.J. Koldewey (1895-1958) en een uitbreiding van het pand aan de zijde van de Raamstraat in 1954-55 door dezelfde architect. Bij deze uitbreiding is de gevel van de begane grond van het bestaande pand geheel vervangen in lijn met de nieuwbouw. Tot aan de raampartijen van de eerste verdieping is de gevel bekleed met terracotta tegels en de markante vensterpartijen in 'mansarde' vorm zijn vervangen door een betonnen luifel met grote glazen puien. De huidige winkelpuien en luifel zijn van recentere datum.
Beschrijving exterieur per gevel
Gevels - algemeen
De gevels zijn vanaf de begane grond geheel uitgevoerd in natuursteen: Ettringer tufsteen. Dit materiaal werd voornamelijk toegepast bij restauratiewerk, maar raakte in de twintiger jaren van de vorige eeuw steeds meer in zwang bij belangrijke nieuwbouwprojecten.
Gevel Bagijnhof
Tussen de afgeschuinde hoeken bezit de gevel in de as een iets vooruitgeschoven risaliet, die door de gootlijn heen steekt en is bekroond met een vlakke top. In de top is de het jaartal van de stichting: Ao 1920 opgenomen.
De risaliet wordt aan weerszijden begrensd door een brede pilaster, bekroond met een kleine vlakke top. Aan de bovenzijde zijn de pilasters voorzien van uitzonderlijke houders voor vlaggenmasten, bestaande uit een console in natuursteen met daar boven twee rijk geornamenteerde smeedijzeren houders. De vlaggenmasten ontbreken.
De risaliet is tussen de pilasters met twee doorlopende smalle muurdammen verdeeld in drie verticale raamstroken. Hierin bevinden zich op de eerste en tweede verdieping stalen vensters met een ongedeeld onderraam en een vierruits bovenraam. De borstwering tussen de vensters is voorzien van een figuratie. Op zolderniveau bevinden zich ongedeelde stalen ramen.
De geveldelen aan weerszijden van het risaliet zijn voorzien van een opgelegd veld bekroond met een afgeplatte top. Het veld is met twee doorlopende smalle muurdammen verdeeld in drie verticale raamstroken. Hierin bevinden zich op de eerste en tweede verdieping stalen vensters met een ongedeeld onderraam en een vierruits bovenraam. De borstwering tussen de vensters is voorzien van een figuratie. Deze gevelvelden worden beëindigd met een overkragende gevellijst, versierd met een driehoekige, dubbele, 'muizentand'.
Hoeken
De hoeken van het pand worden gevormd door een smalle overhoekse travee met een vensteras, waarin bij de eerste en tweede verdieping een erkervormig, geknikt raam is geplaatst. Aan beide zijden is ter hoogte van de bovenlichten van de begane grond een zwaar tufstenen sculptuur aangebracht. Aan de oostzijde het wapen van Dordrecht, aan de noordzijde het rijkswapen. De overhoekse traveeën zijn boven de erkervormige vensters met een strak, geknikt fronton bekroond, waarboven een soort attiek.
Gevel Raamstraat
In de as bevindt zich een iets vooruitgeschoven risaliet, die door de gootlijn heen steekt en wordt bekroond met een vlakke top. Hier was waarschijnlijk oorspronkelijk de hoofdentree. De risaliet wordt aan weerszijden begrensd door een brede pilaster, bekroond met een kleine vlakke top. Aan de bovenzijde zijn de pilasters voorzien van uitzonderlijke houders voor vlaggenmasten, bestaande uit een console in natuursteen met daar boven twee rijk geornamenteerde smeedijzeren houders. De vlaggenmasten ontbreken.
De gevel van het risaliet is tussen de pilasters iets naar voren gebogen en met twee doorlopende smalle muurdammen verdeeld in drie verticale raamstroken. Hierin bevinden zich op de eerste en tweede verdieping stalen vensters met een ongedeeld onderraam en een vierruits bovenraam. De borstwering tussen de vensters is voorzien van een figuratie. Op zolderniveau bevinden zich drie vensteropeningen, afgedicht met een plaat.
De geveldelen aan weerszijden zijn voorzien van driemaal een opgelegd veld bekroond met een afgeplatte top. Deze velden zijn met twee doorlopende smalle muurdammen verdeeld in drie verticale raamstroken. Hierin bevinden zich op de eerste en tweede verdieping een stalen venster met een ongedeeld onderraam en een vierruits bovenraam. De borstwering tussen de vensters is voorzien van een figuratie. Deze gevelvelden worden beëindigd met een overkragende gevellijst, versierd met een driehoekige, dubbele, 'muizentand'.
Gevel Bagijnestraat
Het geveldeel aan de doodlopende Bagijnestraat telt vier traveeën. Een middenaccent ontbreekt hier, maar is in uitvoering indentiek aan overige gevels. Ter hoogte van de tweede travee vanaf het Bagijnhof bevindt zich een dakopbouw in tufsteen, bestaande uit een vlak fronton boven twee geprofileerde pilasters. Deze 'Vlaamse gevel' is nu dichtgezet met plaatmateriaal.
Haaks op deze gevel is een smal geveldeel met twee vensterassen aanwezig.
Kap
Het pand is voorzien van een afgeknot schilddak, gedekt met leien in Maasverband. Vermoedelijk is dit nog de oorspronkelijke dakbedekking. Aan de Raamstraat waren aan weerszijden van het risaliet twee brede dakkapellen aanwezig. In het zuidelijke dakvlak is deze bewaard gebleven. Midden op het dak is een lichtstraat in zadeldakvorm aanwezig.
Beschrijving interieur per bouwlaag
Door de vele aftimmeringen, voorzetwanden en verlaagde plafonds, is het niet mogelijk een opname te doen van het interieur. Het casco, de constructie en de kapconstructie zijn van monumentale waarde.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als representatief voorbeeld van een warenhuis, gebouwd in de jaren twintig van de vorige eeuw in het historisch centrum van Dordecht in een gebied waar veel winkels en warenhuizen zich vestigden in deze periode.
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang door de hoge kwaliteit van het ontwerp, de constructie, de detaillering en door het uitzonderlijke materiaalgebruik (tufsteen) van de gevel. De vormgeving van de natuurstenen onderdelen, en de originele elementen zoals de smeedijzeren vlaggenstokhouders, de stalen raampartijen, en de natuurstenen decoraties en reliëfs zijn van grote waarde. Het pand is tevens van belang als representatief voorbeeld van een pand gebouwd in Amsterdamse School stijl. Deze architectuurstroming is vrij zeldzaam in Dordrecht. Het pand is van architectuurhistorisch belang als onderdeel van het oeuvre van de Haagse architect Jos Duynstee.
Gaafheid
Het object is van belang door de herkenbaarheid en gaafheid van het exterieur, behoudens de wijzigingen op de begane grond. De bouwkundige staat is goed.
Situering
Het pand heeft ensemblewaarde in relatie met de uitbreiding van het pand aan de Raamstraat. Het pand heeft stedenbouwkundige waarde door de markante ligging op de hoek van het Bagijnhof en de Raamstraat in beschermd stadsgezicht en door de ligging in de as van het Achterom.
Unieke waarde
Het pand heeft een hoge zeldzaamheidswaarde in typologisch, architectonisch en bouwkundig opzicht.
Publicaties
- M.C. Dorst, Dordrecht Ondergronds 119: Een archeologisch bureauonderzoek voor het plangebied Lindershof te Dordrecht, 2020.
- De gemeentelijke monumentenlijst, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.44 2012.
Bijlage
-
9122400.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Bagijnhof 8
- Datering: 1866
- Postcode: 3311KE
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
Publicaties
- Jan C. Schippers en Willemien H. Verhoeven, Dordrecht, wandelen en geologie, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.51 2014.
-
Bagijnhof 10
- Postcode: 3311KE
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
-
Bagijnhof 38
- Datering: XVIII d
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Bouwstijl: Lodewijk XIV
- Postcode: 3311KE
Omschrijving
PAND met lijstgevel ter breedte van vijf vensterassen met middenrisaliet (XVIII d). Kroonlijst met rijk gesneden eierlijst; middenrisaliet met gesneden vensteromlijstingen Lodewijk XVI. Schilddak, waarin dakvenster.
Fraai gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Publicaties
- Jan C. Schippers en Willemien H. Verhoeven, Dordrecht, wandelen en geologie, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.51 2014.
- Kees Sigmond & Sjoerd de Meer, Een zoete belofte: Suikernijverheid in Dordrecht (17de-19de eeuw), Jaarboek Vereniging Oud-Dordrecht 2012.
Externe links
-
Bagijnhof 46
- Datering: 1929
- Oorspronkelijke functie: Winkel
- Bouwstijl: Zakelijk Expressionisme
- Architect: Sickler
- Postcode: 3311KE
Algemene beschrijving
Winkelpand.
Ligging
Gesitueerd in het centrum aan het Bagijnhof in een gesloten gevelwand tussen de Sarisgang en de Lenghenstraat, aan de achterzijde grenzend aan de Lenghengang.
Hoofdvorm
Gebouw op nagenoeg rechthoekig grondplan in drie hoge bouwlagen met een hoger opgetrokken toren aan de linker zijde.
Bouwgeschiedenis
Het huidige Bagijnhof heette oorspronkelijk Begynenstraete. Het wordt al in 1312 zo genoemd omdat aan de westzijde - en direct tegenover dit perceel - het hof van de begijnen was gebouwd. Parallel aan de straat liep een brede tak van de binnengracht. De demping van de binnengracht in 1890 resulteerde in een verbreding van dit deel van de straat.
In januari 1929 wordt een vergunning verleend voor het afbreken van bestaande panden van de melkfabriek en het op die locatie bouwen van een "verkoophuis" naar het ontwerp van architect K. Sickler te Amsterdam in opdracht van C&A Brenninkmeijer.
Architect Sickler heeft voor dezelfde opdrachtgever onder andere ook in Den Haag en Rotterdam (1924) een winkel ontworpen.
De entree naar de winkel was mogelijk via een aan twee zijden toegankelijke binnenstraat, met een centraal gelegen etalage die rondom te bezichtigen was, en met aan weerszijden van het pand royale etalages. Naast het vele glas waren dichte geveldelen op de begane grond uitgevoerd in donker gepolijst graniet.
Het pand heeft een paalfundering waarop een kelder met wanden van van gewapend beton. Het casco bestaat uit bouwmuren met metselwerk van appelbloessem (sic volgens de blauwdruk), formaat kleine waalsteen; op de begane grond en eerste verdieping betonnen vloerplaten met stalen binten (I-liggers) en op de tweede verdieping waarschijnlijk een houten vloer. De vloeren worden gedragen door stalen kolommen met beplating (beton?). De platte daken waren voorzien van cement-mastiek met grind.
Bij de verbouwing van 1938 zijn wanden toegevoegd van drijfsteen, in 1940 werden Heraklithplaten toegepast als wanden en bij de verbouwing van 1964 gypunitwanden. In de opeenvolgende jaren worden diverse verbouwingen uitgevoerd:
- 1929 bouwen van transformatorenhuisje achter gebouw
- 1938 wijziging interieur: etalagefunctie wordt vergroot, trappenhuis gewijzigd
- 1940 veranderen indeling, aanbrengen lantaarn tweede verdieping
- 1946 vernieuwen glasafdekking boven koekoeken met overdekte ingang naar kelder
- 1947 gedeeltelijk veranderen tweede verdieping
- 1950 gedeeltelijk veranderen parterre; gevel begane grond gemoderniseerd
- 1950 bouwen afgesloten ruimte
- 1950 maken nooduitgang
- 1953 veranderen lichttoevoer van de kantoorruimte
- 1964 wijzigen ingang van 2 deur in 4 deurs
- 1965 uitbreiden aan achterzijde en gedeeltelijk vernieuwen winkelpand
- 1977 veranderen winkelpand, locatie voor twee winkels
De begane grond is meermalen verbouwd, waarbij in de huidige situatie nu twee entrees zijn gevestigd voor twee winkels.
Beschrijving exterieur per gevel
Voorgevel
De begane grond van de drie bouwlagen tellende gevel is na diverse recente verbouwingen nu vrijwel volledig geopend binnen een met stenen platen bekleed kader. De gevel hier boven is origineel en opgetrokken in licht bruinrode baksteen in vlaams verband, dat is verschoven tot een klezorenverband, met platvol voegwerk. En zoals op tekening staat aangegeven: 'metselwerk appelbloesem, kleine waalsteen'.
Tot de onderdorpels van de vensteropeningen op de eerste verdieping is de gevel voorzien van een bekleding. Daar boven is de gevel over de hoogte van de eerste en tweede verdieping voorzien van drie casementen, waar binnen drie even hoge casementen met op beide niveaus een vensteropening. De casementen worden afgesloten met een uitstekende zware natuurstenen latei op consoles. Deze wordt beëindigd door een sierelement van drie verticaal geplaatste, uitstekende, natuursteen blokken. Vanuit het sierelement loopt een 'speklaag' van twee terugliggende metselgangen om de hoek door tot op de zijgevels. De vensteropeningen zijn voorzien van stalen kozijnen met onderin een taatsraam met aan weerszijden een vast raam en bovenin een vast raam. Vermoedelijk zijn alle stalen kozijnen origineel.
Aan de linker zijde is het pand voorzien van een vanuit het gevelvlak terugliggende toren. De toren is in baksteen opgetrokken en verjongt zich naar boven tweemaal. De voorzijde is middels een kop uitgemetselde lisenen en ingemetselde blokken natuursteen verbijzonderd.
Achtergevel
De gevel is in 1965 opgetrokken in lichtrode baksteen in noors verband met platvol voegwerk. Op de begane grond bevinden zich aan de linker zijde drie deuropeningen met stalen deuren. Aan de rechter zijde bevindt zich een deuropening onder een latei, die doorloopt over een vensterstrook aan de rechter zijde.
Op de verdieping bevinden zich zes vensteropeningen met in het kozijn een ongedeeld raam.
Zijgevels
De zijgevels zijn grotendeels afgedekt door de naastliggende panden. De gevel hier boven is opgetrokken in licht bruinrode baksteen in Vlaams verband, dat is verschoven tot een klezorenverband, met platvol voegwerk. De vanaf de voorgevel doorlopende 'speklaag' van twee terugliggende metselgangen, vormt de basis van een ongeveer 1 meter brede strook metselwerk die enigszins bol is opgetrokken.
Aan de achterzijde is het pand in 1965 met enige meters naar achteren verlengd, hetgeen zichtbaar is in afwijkend metselwerk in lichtrode baksteen in noors verband met platvol voegwerk.
Kap
De hoofdbouwmassa en de toren zijn voorzien van een plat dak.
Beschrijving interieur per bouwlaag
Begane grond
De begane grond is in diverse verbouwingen tussen 1929 en 1977 grotendeels gemoderniseerd.
Eerste verdieping
De ruimte is niet ingedeeld, waardoor de originele structuur met in beton uitgevoerde kolommen en liggers en de vloeren zichtbaar is.
In de hoek van de ruimte staat de houten trap naar de tweede verdieping.
Tweede verdieping
De ruimte is niet ingedeeld, waardoor de originele structuur met in beton uitgevoerde kolommen en liggers en de vloeren zichtbaar is.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als representatief voorbeeld van een winkelpand, gebouwd eind jaren twintig van de vorige eeuw in het historisch centrum van Dordrecht, in een gebied waar veel winkels en warenhuizen zich vestigden in deze periode. Het pand is tevens van cultuurhistorisch belang als winkelpand, gebouwd in opdracht van de firma C&A Brenninkmeyer, die in deze periode in diverse steden winkelpanden liet bouwen.
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang door de kwaliteit van het ontwerp en de detaillering van de voorgevel in zakelijk expressionistische stijl. De toren en de originele stalen kozijnen zijn waardevolle elementen. Het pand is tevens van belang als onderdeel van het oeuvre van de architect K. Sickler.
Gaafheid
Het pand is van belang door de gaafheid van het exterieur, behoudens de wijzigingen van de begane grond. Van het interieur is het casco geheel bewaard gebleven. De bouwkundige staat is goed.
Situering
Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als markant onderdeel van de gevelwand aan het Bagijnhof in beschermd stadsgezicht en door het beeldbepalende silhouet van de toren.
Unieke waarde
Het pand heeft in typologisch en architectonisch opzicht zeldzaamheidswaarde.
Bijlage
-
9122401.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Bagijnhof 52
- Oorspronkelijke functie: Bakkerij
- Postcode: 3311KE
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
-
Bagijnhof 58
- Oorspronkelijke functie: Slagerij
- Postcode: 3311KE
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
-
Bagijnhof 66
- Postcode: 3311KE
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
-
Bagijnhof 68
- Datering: 1871
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Architect: van den Steenhoven
- Postcode: 3311KE
Omschrijving
Voor de objecten die als 'Beeldbepalend pand' zijn aangewezen is helaas geen redengevende omschrijving beschikbaar.
-
Bagijnhof 72 en 72A
- Datering: XVII B
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Bouwstijl: Renaissance
- Postcode: 3311KE
Omschrijving
PAND met trapgevel van het Dordtse type (XVII B) met muurankers.
Fraai gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Publicaties
- Vereniging Oud-Dordrecht, De Dordtse gevel / Lijst van Dordtse gevels, Jaarverslag 1981.
- Vereniging Oud-Dordrecht, Meesterlijk metselwerk: De Dordtse gevel (1584-1798), Jaarboek 2016.
- Christine Weijs, Het kleinste huisje van Dordrecht, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.68 2018.
Externe links