Aardappelmarkt
-
Aardappelmarkt 1
- Naam: Hoeck van St. Joost
- Datering: 1625
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Bouwstijl: Hollands Classicisme
- Inschrijving monumentenlijst: 1966
- Postcode: 3311BA
Omschrijving
HOEKPAND Aardappelmarkt. Voorgevel bekleed met machinale steen. Schuiframen.
Zijgevel aan de Kuipershaven (XVII) met natuurstenen blokken, strekken boven de vensters en Empire schuiframen.
Gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Opmerking
Gevelsteen met datering in zijgevel. Kan later zijn aangebracht.
Publicaties
- Angenetha Balm, De bewoningsgeschiedenis van de woning van ouds genaamd 'Sint Joost': Aardappelmarkt 1 te Dordrecht, 2010.
- Angenetha Balm, De bewoningsgeschiedenis van de woning van ouds genaamd ‘Sint Joost’ (deel 1), tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.46 2013.
- Angenetha Balm, De bewoningsgeschiedenis van de woning van ouds genaamd ‘Sint Joost’ (deel 2), tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.47 2013.
- Angenetha Balm, De bewoningsgeschiedenis van de woning van ouds genaamd ‘Sint Joost’ (deel 3), tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.48 2013.
- Angenetha Balm, De bewoningsgeschiedenis van de woning van ouds genaamd ‘Sint Joost’ (deel 4), tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.49 2013.
- Vereniging Oud-Dordrecht, Een steengoed verhaal: Dordtse gevelstenen spreken verder, Jaarboek 2019.
- De verdwenen huizen van Johannes Rutten: Aardappelmarkt 1-3, tijdschrift Dordrecht Monumenteel nr.74 2020.
Externe links
-
Aardappelmarkt 3
- Naam: Lekkerlander
- Datering: XVII
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Inschrijving monumentenlijst: 1966
- Postcode: 3311BA
Omschrijving
PAND met gepleisterde puntgevel (XVII ?) met geprofileerde zij-afdekplaten.
Gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Publicaties
- Angenetha Balm-Kok, De bewoningsgeschiedenis van Aardappelmarkt 3 te Dordrecht, 2010.
Externe links
-
Aardappelmarkt 5
- Naam: Doré
- Datering: XVIII
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Inschrijving monumentenlijst: 1966
- Postcode: 3311BA
Omschrijving
PAND met lijstgevel (XVIII) met verkropte lijst en hoge Empire ramen. Huis van souterrain, parterre en verdieping. Stoep met hekken.
Gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Publicaties
- Angenetha Balm-Kok, Het herenhuis Aardappelmarkt 5 te Dordrecht van ouds genaamd genaamd 'De Keulse Dom' thans 'Doré', 2010.
Externe links
-
Aardappelmarkt 7
- Naam: Nicola
- Datering: 1895
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Bouwstijl: Neo-Hollandse Renaissance
- Architect: van Aardenne
- Inschrijving monumentenlijst: 2001
- Postcode: 3311BA
Inleiding
WOONHUIS uit 1895 van architect Van Aardenne in de stijl van de Neo-Hollandse Renaissance. De woning werd gebouwd in opdracht van Mevr. de Brand. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het huis bewoond door mr. Jaap Burger die de glazen schuifdeuren liet decoreren met afbeeldingen uit het rechtswezen.
Omschrijving
Het woonhuis is opgetrokken in rode baksteen vanuit een rechthoekige plattegrond over twee bouwlagen en een kaplaag. Het diepe pand heeft in het midden een open binnenplaats. Het voorste deel is geplaatst onder een mansardekap, bedekt met leien, het achterste deel heeft een zadeldak met pannen. De zijgevels grenzen aan de buurpanden.
Het pand heeft rechthoekige vensters met gelakte teakhouten schuifkozijnen. De gevel is verlevendigd met decoratief stucwerk, gestucte speklagen en cordonlijsten, hoek-, sluit- en aanzetstenen en borstweringen.
De voorgevel is drie traveeën breed en heeft een hardstenen plint met twee ventilatieroostertjes. Rechts de voordeur in een portiek met hardstenen bordesplaat en twee traptreden. De getoogde portiekopening is, evenals de vensters afgezet met gestucte aanzet- en sluitstenen. Onder de vensters gestucte panelen. Op de verdieping drie vensters geplaatst onder gestucte, geprofileerde frontons met in de tympanen een schelpreliëf. Onder de vensters borstweringen met gestucte guirlandes.
De voorgevel heeft een rijk hoofdgestel met diamantkoppen tussen de consoles en een geprofileerde gootlijst. Aan weerszijden van de dakkapel klauwstukken en een opengewerkte attiek met balusters. Op de hoeken obelisken. De dakkapel heeft twee rondboogvensters en wordt bekroond met een gestucte geveltop met een fronton met schouderstukken. In het tympaan een schelpmotief. Aan weerszijden twee halfronde schelpmotieven.
Het interieur bevat onder meer een marmeren gang, stucplafonds met profiellijsten, rozetten en bladmotieven. Diverse marmeren schouwen, schuifdeuren met glas-in-lood met na-oorlogse beschildering. Voorts een keuken met oorspronkelijke tegelvloer, granito-aanrecht met houten kastjes en volledig betegelde muren. Kelder met troggewelfjes en geglazuurde tegels aan de muren.
Waardering
Het laat negentiende-eeuwse woonhuis is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische en de architectuurhistorische waarde en vanwege de ensemblewaarde.
- Het woonhuis is van cultuurhistorisch belang als representatief voorbeeld van een woonhuis in de stijl van de Neo-Hollandse Renaissance, een rond 1900 gangbare bouwstijl met een rijke ornamentiek.
- Het woonhuis is van architectuurhistorisch belang vanwege de kwaliteiten van het ontwerp, vanwege de detaillering en de materiaaltoepassing, en vanwege de samenhang tussen in- en exterieur.
- Het woonhuis heeft ensemblewaarde als onderdeel van de historische binnenstad en als onderdeel van de gevelwand aan de Knolhaven.
Externe links
-
Aardappelmarkt 9
- Naam: Opperdoezer
- Datering: 1750-1775
- Oorspronkelijke functie: Woon-kantoorpand
- Bouwstijl: Neoclassicisme
- Postcode: 3311BA
Algemene beschrijving
Woonhuis, kantoor en theater.
Ligging
Het pand is gelegen aan de Aardappelmarkt in een gesloten gevelwand, aan de linkerzijde grenzend aan een rijksmonument.
Hoofdvorm
Pand op rechthoekig grondplan in drie bouwlagen, waarvan de bovenste in de kap.
Bouwgeschiedenis
Dordrecht is ontstaan in de twaalfde eeuw als ontginningsnederzetting in een uitgestrekt veenmoeras, precies daar waar de brede zeestromen overgaan in binnenwateren. De schippers moesten hier hun goederen overladen van zeeschepen in binnenschepen. In 1410 werd de Nieuwe Haven aangelegd; door het ophogen van een zandplaat in de rivier ontstond tussen zandplaat en rivier een haven die in westelijke richting op de Merwe uitmondde. Tot in de 18e eeuw werd de huidige Aardappelmarkt 'bij Sint Joost' genoemd, naar de kapel die op de hoek stond. Vanaf de 18e eeuw komt de benaming Aardappelmarkt voor; tot ver in de 19e eeuw werden hier aardappels verhandeld.
Voor zover bekend wordt een bestaand pand in 1935 met ruim 1/3 van de lengte ingekort en van een nieuwe achtergevel met balkon voorzien. Het pand heeft vermoedelijk een oudere kern en is in de 19e eeuw voorzien van een nieuwe gevel. De woning wordt in 1935 opnieuw ingedeeld, hoewel op tekening te zien is, dat aan de voorzijde de kamers hun oorspronkelijke afmetingen houden. Zowel in de situatie voor als na 1935 was de gehele begane grond als kantoor ingericht.
In de jaren zestig is men begonnen met het geven van namen aan panden aan de Aardappelmarkt die verwijzen naar een bepaald ras aardappel.
Beschrijving exterieur per gevel
Voorgevel
De voorgevel telt drie bouwlagen en wordt beëindigd door een deels gepleisterde en deels houten kroonlijst. Op het fries is de naam van het pand "OPPERDOES" geschilderd. De gevel is over de hoogte van de begane grond boven een met hardstenen platen afgewerkte plint geheel gepleisterd met een horizontale voegverdeling. Hierboven is de gevel opgetrokken in roodbruine baksteen in kruisverband met gesneden voegwerk. De vensteropeningen zijn gesloten met een anderhalfsteens hanenkam.
De entree bevindt zich aan de rechter zijde. In een segmentboogdeuropening bevindt zich een kozijn met een dubbele paneeldeur met een glaspaneel achter een gietijzeren rooster. Links van de entree bevinden zich twee vensteropeningen met in het kozijn een schuifvenster met een ongedeeld onder- en bovenraam.
Op de verdieping bevinden zich drie vensteropeningen met in het kozijn een schuifvenster met een ongedeeld onder- en bovenraam. Op de zolderverdieping bevinden zich drie vensteropeningen met in het kozijn een ongedeeld raam.
Kap
Het zadeldak met een wolfseind aan de voor- en achterzijde is gedekt met rode verbeterde Hollandse pannen.
Beschrijving interieur
Geen opname, vermoeden van waardevolle elementen.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als een representatief voorbeeld van een bedrijfsruimte in combinatie met een bovenwoning, beide vermoedelijk met een lange historie, op een locatie waar van oudsher bedrijven en woningen gevestigd waren.
Architectonische waarde
Het pand heeft architectuurhistorische waarde vanwege het ontwerp van de voorgevel in een sobere en harmonieuze neoclassicistische stijl, en vanwege het vermoeden van waardevolle interieurelementen. Het pand is van bouwhistorisch belang vanwege het vermoeden van een ouder casco.
Gaafheid
Het pand is van belang vanwege de herkenbaarheid en grote mate van gaafheid van het exterieur. De bouwkundige staat is goed.
Situering
Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de monumentale gevelreeks aan de Aardappelmarkt in beschermd stadsgezicht en door zijn ligging aan het water van de Nieuwe Haven en in de as van de Knolhaven.
Publicaties
- Angenetha Balm-Kok, Huize Opperdoezer: De bewoningsgeschiedenis van Aardappelmarkt 9 te Dordrecht, 2010.
Bijlage
-
9122216.pdf (opent in een nieuw venster)
Externe links
-
Aardappelmarkt 23-25
- Naam: Eigenheimer
- Datering: 1904
- Oorspronkelijke functie: Woning met werkplaats
- Bouwstijl: Traditionalisme
- Postcode: 3311BA
Algemene beschrijving
Woon-/winkelpand.
Ligging
Het pand is gelegen aan de Aardappelmarkt in een gesloten gevelwand, met aan de rechterzijde een ongeveer gelijktijdig gerestaureerd pand.
Hoofdvorm
Pand met voorhuis en achterhuis op rechthoekig grondplan in drie bouwlagen met kap.
Bouwgeschiedenis
Dordrecht is ontstaan in de twaalfde eeuw als ontginningsnederzetting in een uitgestrekt veenmoeras, precies daar waar de brede zeestromen overgaan in binnenwateren. De schippers moesten hier hun goederen overladen van zeeschepen in binnenschepen. In 1410 werd de Nieuwe Haven aangelegd; door het ophogen van een zandplaat in de rivier ontstond tussen zandplaat en rivier een haven die in westelijke richting op de Merwe uitmondde.
Tot in de 18e eeuw werd de huidige Aardappelmarkt "bij Sint Joost" genoemd, naar de kapel die op de hoek stond. Vanaf de 18e eeuw komt de benaming Aardappelmarkt voor; tot ver in de 19e eeuw werden hier aardappels verhandeld.
In 1904 wordt voor dit pand een vergunning verleend voor het maken van een nieuwe balklaag.
In 1905 wordt aan de achterzijde van het pand een bakkerijruimte aangebouwd. Bij deze verbouwing wordt de bakkersoven naar de nieuwe aanbouw in de tuin verplaatst. De voormalige bakkerij wordt herbestemd als huiskamer.
In 1941 worden de kappen van het voorhuis en het iets hogere achterhuis gewijzigd in een plat dak. Intern wordt de begane grond niet gewijzigd. Op de verdieping worden beide woningen samengevoegd tot één woning.
In 1942 wordt bij de bakkersoven een toilet gemaakt.
In 1945 wordt een raamkozijn in de bakkerij gemaakt.
In 1976 wordt naar het plan van architect T.P.C. van Halewijn het pand ingrijpend intern verbouwd en wordt het voorhuis verhoogd met een verdieping en een zolderverdieping met kap. Op de begane grond komt een entreeportaal met er achter een berging en aan de rechter zijde een studio. De trapopgang leidt naar een kleine overloop met een toilet op de eerste verdieping, die verder niet is ingedeeld met een woonkamer annex keuken. Op de tweede verdieping sluit de trap aan op een overloop met een badkamer. Aan de voor- en achterzijde bevinden zich een slaapkamer. De zolder is opgedeeld in een zolderruimte en een kamer aan de voorzijde. De voorgevel wordt 'gerestaureerd', de pui en de vensters met roedeverdeling zijn aanpassingen van deze verbouwing.
De naam van het pand "EIGENHEIMER" is op het fries geschilderd. In de jaren zestig is men begonnen met het geven van namen aan panden aan de Aardappelmarkt die verwijzen naar een bepaald ras aardappel.
Beschrijving exterieur per gevel
Voorgevel
Het ondergedeelte van de gevel is uitgevoerd als houten pui op een basis in hardsteen. Vier gecanneleerde kolommen op smalle hardstenen basementen dragen een geprofileerde puibalk. In het brede middengedeelte van de pui bevindt zich op een hardstenen borstwering een ongedeeld winkelraam met een segmentboogvormige bovenrand. Aan weerszijden hiervan bevindt zich een deuropening met in het kozijn een paneeldeur en boven het kalf een bovenlicht met een segmentboogvormige bovenrand.
Boven de pui is de gevel opgetrokken in licht roodbruine baksteen in kruisverband met gesneden voegwerk. De gevelopeningen zijn gesloten met een anderhalfsteens hanekam met een gebogen onderrand.
Op de eerste verdieping bevinden zich drie vensteropeningen met in het kozijn een schuifvenster met een vierruits onderraam en een tweeruits bovenraam. Op de tweede verdieping bevinden zich drie kleinere vensteropeningen met in het kozijn een schuifvenster met een tweeruits onder- en bovenraam. De gevel wordt beëindigd met een hoofdgestel, bestaande uit een architraaf en een vlakke fries, waarboven een geprononceerde kroonlijst/bakgoot.
Achtergevel voorhuis
De begane grond is afgedekt door een aanbouw. Hierboven is de gevel opgetrokken in geelbruine baksteen in kruisverband met platvol voegwerk.
Op de eerste verdieping bevindt zich links een vensteropening met een tweelicht met zesruits ramen. Aan de rechter zijde bevindt zich een deuropening met een gemoderniseerde deur.
Op de tweede verdieping bevindt zich een vensteropening met in het kozijn een negenruits raam. De afgetopte topgevel gevel is beëindigd met een houten boeiboord van de op het muurwerk gesitueerde bakgoot.
Achtergevel achterhuis
De gevel is compleet gecementeerd.
Op de begane grond en de eerste verdieping is de gevel grotendeels geopend en voorzien van een moderne pui.
Op de tweede verdieping bevinden zich drie vensteropeningen met in het kozijn een schuifvenster met een vierruits onderraam en een tweeruits bovenraam. De gevel is beëindigd met een houten boeiboord van de op het muurwerk gesitueerde bakgoot.
Kap voorhuis
Het zadeldak is gedekt met gesmoorde verbeterd Hollandse pannen. De nok en kepers zijn afgewerkt met lood.
In het voordakvlak staat een dakkapel met een plat dak met aan de voorzijde in het kozijn een schuifvenster met een tweeruits onder- en bovenraam.
Kap achterhuis
Het pand is voorzien van een recent piramidedak.
Beschrijving interieur per bouwlaag
Als gevolg van meerdere interne verbouwingen resteren geen monumentale waarden.
Beschrijving tuin
De tuin omvat geen monumentale waarden.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als een voorbeeld van een pand met een lange historie waarin een bedrijfsruimte in combinatie met een bovenwoning aanwezig was, op een locatie waar van oudsher bedrijven en woningen gevestigd waren.
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang als representatief voorbeeld van de restauratie opvattingen in de jaren '70 van de vorige eeuw die uitgingen van reconstructie of het pand weer terugbrengen in de stijl van een bepaalde periode. Hoewel compleet gemoderniseerd, heeft het pand een monumentale uitstraling.
Gaafheid
Het exterieur, zoals gerestaureerd in de jaren '70, is geheel gaaf. De bouwkundige staat is redelijk.
Situering
Het pand heeft een ensemblewaarde in relatie met het pand Aardappelmarkt 27. Beide panden zijn ongeveer in dezelfde tijd gerestaureerd door de Dordtse architect Th.P.C. van Halewijn. Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de monumentale gevelreeks aan de Aardappelmarkt in beschermd stadsgezicht en door zijn ligging in de as van de Varkenmarkt.
Publicaties
- Angenetha Balm-Kok, De bewoningsgeschiedenis van Aardappelmarkt 23/25 van ouds genaamd 't Claverblad, 2017.
Bijlage
-
9122220.pdf (opent in een nieuw venster)
-
Aardappelmarkt 27
- Naam: Bint
- Datering: 1700-1800
- Oorspronkelijke functie: Woonhuis
- Bouwstijl: Traditionalisme
- Postcode: 3311BA
Algemene beschrijving
Bedrijfsruimte en bovenwoning, nu woonhuis.
Ligging
Het pand is gelegen in een gesloten gevelwand aan de Aardappelmarkt, aan de linkerzijde grenzend aan een ongeveer gelijktijdig gerestaureerd pand.
Hoofdvorm
Pand op rechthoekig grondplan in drie bouwlagen, waarvan de bovenste in de kap.
Bouwgeschiedenis
Dordrecht is ontstaan in de twaalfde eeuw als ontginningsnederzetting in een uitgestrekt veenmoeras, precies daar waar de brede zeestromen overgaan in binnenwateren. De schippers moesten hier hun goederen overladen van zeeschepen in binnenschepen. In 1410 werd de Nieuwe Haven aangelegd; door het ophogen van een zandplaat in de rivier ontstond tussen zandplaat en rivier een haven die in westelijke richting op de Merwe uitmondde.
Tot in de 18e eeuw werd de huidige Aardappelmarkt "bij Sint Joost" genoemd, naar de kapel die op de hoek stond. Vanaf de 18e eeuw komt de benaming Aardappelmarkt voor; tot ver in de 19e eeuw werden hier aardappels verhandeld.
In 1896 wordt naar ontwerp van Jan Degens & Zn timmerlieden en aannemers te Dordrecht de onderpui van het bestaande pand gewijzigd. Naast de deur naar de bovenwoning wordt een pui met drie deuren gerealiseerd, die vermoedelijk toegang gaf tot een bedrijfsruimte op de begane grond.
In januari 1967 wordt een vergunning verleend voor een ingrijpende restauratie en herindeling van het pand. Voor de verbouwing was de begane grond bereikbaar via een centrale deur in een pui met aan weerszijden een venster. Achter een voorruimte liep tegen de rechter bouwmuur een gang tot de deur in de achtergevel. Bij de verbouwing worden de voor- en achtergevel historiserend gerestaureerd en worden alle niveaus heringedeeld. Een nieuwe doorgaande spiltrap wordt tegen de rechter bouwmuur geplaatst.
In de jaren zestig is men begonnen met het geven van namen aan panden aan de Aardappelmarkt die verwijzen naar een bepaald ras aardappel.
Beschrijving exterieur per gevel
Voorgevel
De voorgevel telt drie bouwlagen en wordt beëindigd middels een eenvoudige houten kroonlijst. Op de fries is de naam van het pand "BINT" geschilderd.
De pui op de begane grond is bij de restauratie van 1967 gerealiseerd en wordt afgesloten door een houten lijst waar achter een puibalk. Onder de balk is de pui boven de geschilderde plint opgetrokken in licht bruinrode baksteen in kruisverband met platvol voegwerk. De gevel bestaat op dit niveau vrijwel geheel uit een houten pui met centraal een deuropening met een houten deur met een dicht onderpaneel en een zesruit bovenpaneel. Boven het kalf bevindt zich een bovenlicht met een roedeverdeling in de vorm van twee cirkels. Aan weerszijden van de deuropening bevindt zich een vensteropening met een schuifvenster met een negenruits onder- en bovenraam.
De gevel is boven de puibalk opgetrokken in roodbruine baksteen in een onregelmatig kruisverband met gesneden voegwerk. Op de verdieping bevinden zich twee vensteropeningen met in het kozijn een schuifvenster met een negenruits onderraam en een zesruits bovenraam.
Op de zolderverdieping bevinden zich twee vensteropeningen met in het kozijn een schuifvenster met een zesruits onderraam en een drieruits bovenraam.
Achtergevel
De trap gevel is opgetrokken in licht bruinrode baksteen in kruisverband met platvol voegwerk. Ankers markeren de ligging van de balklagen van de verdieping en de zolder en de gordingen en nok. De traptreden zijn afgewerkt met een hardstenen dekplaat.
Op de begane grond bevindt zich aan de linker zijde een deuropening met een houten deur met een dicht onderpaneel en een zesruit bovenpaneel. Boven het kalf bevindt zich een zesruits bovenlicht. Rechts daarvan bevinden zich twee vensteropeningen met een schuifvenster met een negenruits onder- en bovenraam.
Op de verdieping bevinden zich twee vensteropeningen met in het kozijn een schuifvenster met een negenruits onderraam en een zesruits bovenraam.
Op de zolderverdieping bevindt zich een vensteropening met in het kozijn een negenruits raam.
Kap
Het zadeldak met een klein wolfseind aan de voorzijde is gedekt met rode verbeterd hollandse pannen.
In het rechter dakvlak bevindt zich tegen de achterzijde van de voorgevel een kleine dakkapel met aan de voorzijde een zesruits raam.
Beschrijving interieur per bouwlaag
Geen opname.
Beschrijving tuin
De tuin bezit geen monumentale waarden.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als een voorbeeld van een pand met een lange historie waarin een bedrijfsruimte in combinatie met een bovenwoning aanwezig was, op een locatie waar van oudsher bedrijven en woningen gevestigd waren.
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang als representatief voorbeeld van de restauratie opvattingen in de jaren '70 van de vorige eeuw die uitgingen van reconstructie of het pand weer terugbrengen in de stijl van een bepaalde periode. Hoewel compleet gemoderniseerd, heeft het pand een monumentale uitstraling. Het pand is van bouwhistorisch belang vanwege het vermoeden van een ouder casco.
Gaafheid
Het exterieur, zoals gerestaureerd in de jaren '70, is geheel gaaf.
De bouwkundige staat is goed.
Situering
Het pand heeft een ensemblewaarde in relatie met het pand Aardappelmarkt 23-25. Beide panden zijn ongeveer in dezelfde tijd gerestaureerd door de Dordtse architect Th.P.C. van Halewijn. Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de monumentale gevelreeks aan de Aardappelmarkt in beschermd stadsgezicht en door zijn ligging in de as van de Varkenmarkt.
Bijlage
-
9122267.pdf (opent in een nieuw venster)