Algemene beschrijving
Woon-/winkelpand.
Ligging
Het pand is gelegen aan de Aardappelmarkt in een gesloten gevelwand, met aan de rechterzijde een ongeveer gelijktijdig gerestaureerd pand.
Hoofdvorm
Pand met voorhuis en achterhuis op rechthoekig grondplan in drie bouwlagen met kap.
Bouwgeschiedenis
Dordrecht is ontstaan in de twaalfde eeuw als ontginningsnederzetting in een uitgestrekt veenmoeras, precies daar waar de brede zeestromen overgaan in binnenwateren. De schippers moesten hier hun goederen overladen van zeeschepen in binnenschepen. In 1410 werd de Nieuwe Haven aangelegd; door het ophogen van een zandplaat in de rivier ontstond tussen zandplaat en rivier een haven die in westelijke richting op de Merwe uitmondde.
Tot in de 18e eeuw werd de huidige Aardappelmarkt "bij Sint Joost" genoemd, naar de kapel die op de hoek stond. Vanaf de 18e eeuw komt de benaming Aardappelmarkt voor; tot ver in de 19e eeuw werden hier aardappels verhandeld.
In 1904 wordt voor dit pand een vergunning verleend voor het maken van een nieuwe balklaag.
In 1905 wordt aan de achterzijde van het pand een bakkerijruimte aangebouwd. Bij deze verbouwing wordt de bakkersoven naar de nieuwe aanbouw in de tuin verplaatst. De voormalige bakkerij wordt herbestemd als huiskamer.
In 1941 worden de kappen van het voorhuis en het iets hogere achterhuis gewijzigd in een plat dak. Intern wordt de begane grond niet gewijzigd. Op de verdieping worden beide woningen samengevoegd tot één woning.
In 1942 wordt bij de bakkersoven een toilet gemaakt.
In 1945 wordt een raamkozijn in de bakkerij gemaakt.
In 1976 wordt naar het plan van architect T.P.C. van Halewijn het pand ingrijpend intern verbouwd en wordt het voorhuis verhoogd met een verdieping en een zolderverdieping met kap. Op de begane grond komt een entreeportaal met er achter een berging en aan de rechter zijde een studio. De trapopgang leidt naar een kleine overloop met een toilet op de eerste verdieping, die verder niet is ingedeeld met een woonkamer annex keuken. Op de tweede verdieping sluit de trap aan op een overloop met een badkamer. Aan de voor- en achterzijde bevinden zich een slaapkamer. De zolder is opgedeeld in een zolderruimte en een kamer aan de voorzijde. De voorgevel wordt 'gerestaureerd', de pui en de vensters met roedeverdeling zijn aanpassingen van deze verbouwing.
De naam van het pand "EIGENHEIMER" is op het fries geschilderd. In de jaren zestig is men begonnen met het geven van namen aan panden aan de Aardappelmarkt die verwijzen naar een bepaald ras aardappel.
Beschrijving exterieur per gevel
Voorgevel
Het ondergedeelte van de gevel is uitgevoerd als houten pui op een basis in hardsteen. Vier gecanneleerde kolommen op smalle hardstenen basementen dragen een geprofileerde puibalk. In het brede middengedeelte van de pui bevindt zich op een hardstenen borstwering een ongedeeld winkelraam met een segmentboogvormige bovenrand. Aan weerszijden hiervan bevindt zich een deuropening met in het kozijn een paneeldeur en boven het kalf een bovenlicht met een segmentboogvormige bovenrand.
Boven de pui is de gevel opgetrokken in licht roodbruine baksteen in kruisverband met gesneden voegwerk. De gevelopeningen zijn gesloten met een anderhalfsteens hanekam met een gebogen onderrand.
Op de eerste verdieping bevinden zich drie vensteropeningen met in het kozijn een schuifvenster met een vierruits onderraam en een tweeruits bovenraam. Op de tweede verdieping bevinden zich drie kleinere vensteropeningen met in het kozijn een schuifvenster met een tweeruits onder- en bovenraam. De gevel wordt beëindigd met een hoofdgestel, bestaande uit een architraaf en een vlakke fries, waarboven een geprononceerde kroonlijst/bakgoot.
Achtergevel voorhuis
De begane grond is afgedekt door een aanbouw. Hierboven is de gevel opgetrokken in geelbruine baksteen in kruisverband met platvol voegwerk.
Op de eerste verdieping bevindt zich links een vensteropening met een tweelicht met zesruits ramen. Aan de rechter zijde bevindt zich een deuropening met een gemoderniseerde deur.
Op de tweede verdieping bevindt zich een vensteropening met in het kozijn een negenruits raam. De afgetopte topgevel gevel is beëindigd met een houten boeiboord van de op het muurwerk gesitueerde bakgoot.
Achtergevel achterhuis
De gevel is compleet gecementeerd.
Op de begane grond en de eerste verdieping is de gevel grotendeels geopend en voorzien van een moderne pui.
Op de tweede verdieping bevinden zich drie vensteropeningen met in het kozijn een schuifvenster met een vierruits onderraam en een tweeruits bovenraam. De gevel is beëindigd met een houten boeiboord van de op het muurwerk gesitueerde bakgoot.
Kap voorhuis
Het zadeldak is gedekt met gesmoorde verbeterd Hollandse pannen. De nok en kepers zijn afgewerkt met lood.
In het voordakvlak staat een dakkapel met een plat dak met aan de voorzijde in het kozijn een schuifvenster met een tweeruits onder- en bovenraam.
Kap achterhuis
Het pand is voorzien van een recent piramidedak.
Beschrijving interieur per bouwlaag
Als gevolg van meerdere interne verbouwingen resteren geen monumentale waarden.
Beschrijving tuin
De tuin omvat geen monumentale waarden.
Waardering
Cultuurhistorische waarde
Het pand is van cultuurhistorisch belang als een voorbeeld van een pand met een lange historie waarin een bedrijfsruimte in combinatie met een bovenwoning aanwezig was, op een locatie waar van oudsher bedrijven en woningen gevestigd waren.
Architectonische waarde
Het pand is van architectuurhistorisch belang als representatief voorbeeld van de restauratie opvattingen in de jaren '70 van de vorige eeuw die uitgingen van reconstructie of het pand weer terugbrengen in de stijl van een bepaalde periode. Hoewel compleet gemoderniseerd, heeft het pand een monumentale uitstraling.
Gaafheid
Het exterieur, zoals gerestaureerd in de jaren '70, is geheel gaaf. De bouwkundige staat is redelijk.
Situering
Het pand heeft een ensemblewaarde in relatie met het pand Aardappelmarkt 27. Beide panden zijn ongeveer in dezelfde tijd gerestaureerd door de Dordtse architect Th.P.C. van Halewijn. Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de monumentale gevelreeks aan de Aardappelmarkt in beschermd stadsgezicht en door zijn ligging in de as van de Varkenmarkt.
Publicaties
- Angenetha Balm-Kok, De bewoningsgeschiedenis van Aardappelmarkt 23/25 van ouds genaamd 't Claverblad, 2017.
Bijlage
-
9122220.pdf (opent in een nieuw venster)